Άρθρο του Ηλία Τζιώρα, Υποψήφιου Διδάκτορα Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς & Τοπικής Ιστορίας (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου)
Οι Απόκριες είναι γιορτή με μεγάλη ιστορία. Αποτελούν ένα πραγματικό ψηφιδωτό ιστορίας και λαογραφίας του παρελθόντος. Τα ήθη και τα έθιμα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας το μαρτυρούν. Δεν θα μπορούσε να λείπει από τις αποκριάτικες παραδόσεις η ΘΡΑΚΗ.
Άλλωστε, οι αρχαίοι Θράκες ήταν εκστατικοί, καταλαμβάνονταν εύκολα από δέος και προπαντός ήταν γλεντζέδες, όπως οι σημερινοί Βαλκάνιοι.
Μπορεί οι Θράκες να πήραν πολλά πολιτιστικά στοιχεία από τη Νότια Ελλάδα, έδωσαν όμως σ’ αυτήν κάτι πολύ σημαντικότερο: την Ορφική λατρεία και τη Διονυσιακή λατρεία από την οποία γεννήθηκαν η αρχαία μουσική, τα αρχαία μυστήρια όπως τα Ελευσίνια και τα Καβείρια της Σαμοθράκης όπου συμμετείχε και η μητέρα του Μέγα Αλέξανδρου, Ολυμπιάδα. Επίσης η αρχαία ποίηση και η ευφορία της οινοποσίας.
Εκτός από το πολύ γνωστό καρναβάλι της Ξάνθης, παραδόσεις αποκριάτικες έχουν μείνει ζωντανές σε όλη τη Θράκη. Στον Έβρο συγκεκριμένα, το έθιμο της Καμήλας αναβιώνει κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα στις Φέρες, την κωμόπολη του Έβρου!
Αν και οι λαογράφοι αναγνωρίζουν σ’ αυτό στοιχεία και αρχαιοελληνικά ακόμα, σύμφωνα με την παράδοση, το έθιμο της Καμήλας έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία. Ήταν τότε που Τούρκοι έκλεψαν την όμορφη Μανιώ και ο αγαπημένος της σκέφτηκε να κρυφτεί σε μια ψεύτικη καμήλα για να την πάρει πίσω. Έτσι κι έγινε, οι Τούρκοι χάζευαν την καμήλα κι ο νέος με τους φίλους του έσωσε το κορίτσι και το παντρεύτηκε.
Ένα άλλο αποκριάτικο Θρακιώτικο έθιμο με έντονο θεατρικό στοιχείο που παραμένει ζωντανό στα χωριά του Έβρου είναι ο ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ. Μεταφέρθηκε και σε άλλες περιοχές (Δράμα, Πιερία) στις οποίες μετοίκησαν Θρακιώτες.
Επίσης την καθαρή Δευτέρα συναντούμε στο βόρειο Έβρο, σε χωριά όπως το Τρίγωνο ή η Ελιά, το έθιμο του «Μπέη». Ένας άρχοντας, ο «Μπέης» με τους ακολούθους του, περιέρχεται τα σπίτια του χωριού, όπου δέχεται κεράσματα και δίνει ευχές. Ακολουθεί στην πλατεία, αναπαράσταση οργώματος, σποράς και γενετήσιας πράξης. Η άνοιξη της φύσης.
Οι Εβρίτες όπως όλοι οι Έλληνες, αντάλλασαν επισκέψεις και διασκέδαζαν. Οι άνδρες ντύνονταν γυναίκες και οι γυναίκες μεταμφιέζονταν σε άντρες, έφτιαχναν τις συντροφιές τους και γύριζαν σε όλο το χωριό από σπίτι σε σπίτι. Αναπαρίσταναν γιατρούς με τα γιατροσόφια τους, γέρους και γριές με μπαστούνια και κουδούνια, αρκουδιάρηδες με κρεμασμένες κουδούνες στη μέση τους, για να γίνεται θόρυβος κ.α. Από νωρίς τα βράδια μαζεύονταν στις γειτονιές, στα ξέφωτα, στις πλατείες, όπου άναβαν φωτιές. Εκεί, μικροί και μεγάλοι χοροπηδώντας γύρω από τις φωτιές, τραγουδούσαν εύθυμα, έλεγαν πιπεράτα αστεία!
Σήμερα οι Απόκριες ονομάζονται «Τριώδιο». Η ονομασία αυτή προέρχεται από τις «τρεις ωδές» του Ευαγγελίου της Ορθοδοξίας. Το «Τριώδιο» αρχίζει την Κυριακή του «Τελώνη και Φαρισαίου», συνεχίζει με την Κυριακή του «Ασώτου Υιού», την Κυριακή της «Απόκρεω» και ολοκληρώνεται την Κυριακή της «Τυρινής» ή «Τυροφάγου». Η επόμενη είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής και της νηστείας, η οποία διαρκεί 40 ημέρες. Οι χριστιανοί ονόμασαν την μέρα αυτή «Καθαρά Δευτέρα», γιατί με την έναρξη της νηστείας ξεκινάει η «κάθαρση» του σώματος και του πνεύματος.
Βλέπουμε λοιπόν πως ο Έβρος και κατ’ επέκταση όλη η Θράκη, είναι ο τόπος που οι κάτοικοι του είναι κληρονόμοι του Ορφέα και του Διόνυσου, αλλά ταυτόχρονα περπατούν στα βήματα του Απόστολου Παύλου και των Βυζαντινών προγόνων τους. Όλος αυτός ο πλούσιος λαϊκός πολιτισμός εκφράζεται ιδανικά μέσα από τα δρώμενα του Θρακιώτικου καρναβαλιού που ενώνει τη βαθιά πίστη στη θρησκεία με αρχαιοελληνικές συνήθειες. Ταυτόχρονα, οι Απόκριες ενός αιώνα της Ελεύθερης Ελληνικής Θράκης παντρεύουν τα έθιμα των γηγενών Ελλήνων με τις παραδόσεις των προσφύγων που ήρθαν από την Ανατολική Θράκη, τη Ρωμυλία, την Καππαδοκία, τον Πόντο, τον Καύκασο, την Κωνσταντινούπολη, την Μικρά Ασία, την Αρμενία και αλλού.
Πηγή: parapolitika.gr
