Η καθιερωμένη αναπαράσταση της έλευσης της εικόνας της Παναγίας Τριφώτισσας από την Αίνο θα πραγματοποιηθεί και φέτος στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης την Τρίτη 14 Μαΐου, ανήμερα του εορτασμού της Απελευθέρωσης και ενσωμάτωσης της πόλης στον Εθνικό κορμό, στις 20:45.
Η Παναγία Τριφώτισσα
Η εικόνα φιλοτεχνήθηκε τον 13ο αιώνα και μετέφεραν οι πρόσφυγες από την Αίνο της Ανατολικής Θράκης μετά την Ανταλλαγή Πληθυσμών, στην Αλεξανδρούπολη όπου εγκαταστάθηκαν και την εναπόθεσαν στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου, στο δεξιό κλίτος του ναού.
Η εικόνα είναι σπάνιας τεχνοτροπίας (ξύλινη ανάγλυφη εικόνα με επίστρωση από σπάνιες χρωστικές ουσίες – συνυπάρχουν δηλαδή σε αυτή ταυτόχρονα δύο διαφορετικές τεχνοτροπίες, ένας συνδυασμός γλυπτικής και ζωγραφικής) και από τις ελάχιστες ανάγλυφες εικόνες στον ορθόδοξο κόσμο.
Μαρτυρίες προσφύγων ανέφεραν ότι η Παναγία η Τρυφώτισσα (ή Τριφώτισσα) αποτελούσε καταφυγή για τους ασθενούντες και επιτέλεσε πολλά θαύματα που αφορούσαν στη θεραπεία των ματιών αλλά και πολλές άλλες θεραπευτικές ευεργεσίες. Η Παναγία ΜΗ(ΤΗ)Ρ Θ(Ε)ΟΥ Η ΤΡΥΦ(ΩΤΙ)ΣΑ, εικονίζεται σε χαμηλό ανάγλυφο, μετωπικά, στον τύπο της Οδηγήτριας, υποβαστάζοντας τον Ιησού Χριστό στο καλυμμένο με το μαφόριο αριστερό χέρι της, κρατώντας κλειστό ειλητάριο.
Οι εκφράσεις των προσώπων, οι ευκρινείς πτυχώσεις των ενδυμάτων, οι φωτοσκιάσεις στα πρόσωπα και η παντελής έλλειψη κάθε επίπεδης επιφάνειας στις μορφές, μας δίνουν ένα τέλειο συνδυασμό γλυπτικής και ζωγραφικής της μεσοβυζαντινής περιόδου.
Τα μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια της Παναγίας της έδωσαν το ασυνήθιστο επίθετο Τρυφώτισσα, επειδή συγκεντρώνουν επάνω τους όλη την ένταση της μορφής της και επειδή οι χριστιανοί της ευρύτερης περιοχής της Αίνου κατέφευγαν στην χάρη της όταν οι αντανακλάσεις των ακτίνων του ήλιου πάνω στις πολλές αλυκές που εργαζόντουσαν τους έβλαπταν την όραση τους.
Το επώνυμο της Παναγίας Τρυφώτισσα δεν εντάσσεται στα εκκλησιαστικά, επίσημα δηλαδή επώνυμα της Παναγίας, γιατί είναι λαϊκό. Ετυμολογικά σύμφωνα με το λεξικό τών H. Liddell – R. Scott, το θέμα ΤΡΥΦ προέρχεται από το θρύπτω και η λέξη «τρύφος, – εος τό» σημαίνει «τεμάχιον απεσπασμένο, θρύμμα, τεμάχιον». Στο ίδιο λήμμα αναφέρεται πως σύμφωνα με το λεξικό τού Ησύχιου «τρύφος κλάσμα άρτου ή ξύλο καταδεδαπανημένον», που έχει σχέση με την ξυλόγλυπτη τεχνική της εικόνας μας, δηλαδὴ Τρυφώτισα πιθανότατα σημαίνει ξυλόγλυπτη.
