Μέχρι τις 7 Ιουνίου είχαν καταγραφεί 577 κρούσματα της Ευλογιάς των Πιθήκων σε 18 Ευρωπαϊκές χώρες. Από τις 08/06 έχει επίσημα δηλωθεί και στην χώρα μας το πρώτο ύποπτο περιστατικό με κλινική συμπτωματολογία αλλά και αρχικό εργαστηριακό έλεγχο συμβατά με την νόσο. Ενώ αναμένεται και η πλήρης μοριακή επιβεβαίωση από το δεύτερο κρούσμα της ασθένειας στην Ελλάδα, ας δούμε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για την ασθένεια που ακούμε ολοένα και περισσότερο το τελευταίο χρονικό διάστημα.
Πρόκειται για ακόμα μια νέα ασθένεια που μας ταλαιπωρεί;
Η πραγματικότητα είναι ότι έγινε πρώτη φορά γνωστή ήδη από το 1958 σε χώρες της Αφρικής. Αρχικά ανιχνεύθηκε σε πιθήκους και χάρη σε αυτό οφείλει το όνομά της ενώ σύντομα χαρακτηρίσθηκε ως ζωονόσος, δηλαδή με ικανότητα να μεταδοθεί από τα ζώα στους ανθρώπους με πρώτη σχετική αναφορά στο Κογκό το 1970.
Πώς μεταδίδεται στον άνθρωπο;
Από τα ζώα, κυρίως με δάγκωμα, γρατζουνιές ή επαφή με κάποιο σωματικό υγρό του ζώου.
Ήταν σπάνιο ως σήμερα όμως μπορεί να μεταδοθεί και μεταξύ των ανθρώπων που έχουν κοντινή επαφή. Αερογενώς, με τα αναπνευστικά σταγονίδια του πάσχοντα όπως οι περισσότερες Ιογενείς λοιμώξεις του Αναπνευστικού.
Αλλά και με Σωματική επαφή, αγγίζοντας κάποιος τις χαρακτηριστικές φουσκάλες με υγρό που εμφανίζονται στο δέρμα ή ακόμα και τα κλινοσκεπάσματα, πετσέτες ή ρούχα του ασθενούς.
Πόσο επικίνδυνο είναι το στέλεχος που έχει ανιχνευθεί και έχει θορυβήσει την Παγκόσμια κοινότητα;
Ο Ιός της Ευλογιάς των πιθήκων θεωρείται συγγενικός με τον ομώνυμο Ιό της Ευλογιάς, όπου ταλαιπώρησε την ανθρωπότητα με πολλαπλές επιδημίες μέχρι την ανακάλυψη του εμβολίου.
Ανήκει σε ήπιο στέλεχος (West African) με το ποσοστό θνητότητας στον άνθρωπο να κυμαίνεται στο 3-6% χωρίς φαρμακευτική θεραπεία και προστατευτικό εμβολιασμό. Η Ευλογιά των πιθήκων είναι πολύ λιγότερο μεταδοτική από την Ευλογιά και με σαφώς ηπιότερα συμπτώματα.
Τί συμπτώματα προκαλεί συνήθως όταν εμφανίζεται στον άνθρωπο;
Γενικά συμπτώματα όπως πυρετό, πόνους στους μύες και στις αρθρώσεις, εξάντληση και την χαρακτηριστική διόγκωση των λεμφαδένων τις πρώτες ημέρες νόσησης (περίοδος εισβολής) που την διαφοροποιεί από παρόμοιες ασθένειες (ευλογιά, ανεμοβλογιά, ιλαρά).
Ειδικό γνώρισμα θεωρείται το εξάνθημα στο δέρμα που εμφανίζεται 1-3 μετά την έναρξη του πυρετού. Εντοπίζεται κυρίως στο στόμα, στα γεννητικά όργανα, στα μάτια και έχει αρχικά την μορφή κηλίδων που δίνουν σταδιακά την θέση τους σε κυστίδια γεμάτα υγρό, φλύκταινες και κρούστες. Αρχικά συνοδεύεται από πόνο και κατά την φάση της επούλωσης από έντονη φαγούρα.
Η νόσος συνολικά διαρκεί 2-4 εβδομάδες και στις περισσότερες φορές αυτοπεριορίζεται και εξαφανίζεται χωρίς περαιτέρω επιπλοκές.
Υπάρχουν φαρμακευτικά σκευάσματα για θεραπεία σε όσους τα χρειαστούν;
Σε όλους τους ασθενείς εφαρμόζονται γενικά υποστηρικτικά μέσα όπως επαρκής ενυδάτωση, κατάλληλη διατροφή και ξεκούραση.
Τα γενικά συμπτώματα αντιμετωπίζονται με χρήση αντιπυρετικών – αναλγητικών σκευασμάτων.
Σημαντική θεωρείται η πρόληψη δευτερογενών βακτηριακών λοιμώξεων στα σημεία των δερματικών βλαβών με την χρήση κατάλληλων αντιβιοτικών.
Ειδικά αντιικά φάρμακα (tecovirimat και brincidofovir) χορηγούνται σε ασθενείς με σοβαρή νόσο.
Επιπλέον, η χορήγηση του γνωστού εμβολίου έναντι του συγγενικού Ιού της Ευλογιάς τις πρώτες ημέρες της νόσου θεωρείται ότι αποτρέπει τα έντονα συμπτώματα της νόσου και την εμφάνιση επιπλοκών στον ασθενή. Η προληπτική χορήγηση του στις στενές επαφές που θεωρούνται ύποπτες για εμφάνιση της νόσου θεωρείται ότι αντιμετωπίζει επιτυχώς την εξάπλωση της νόσου στην κοινότητα.
Πως όμως μπορεί να αποτραπεί ο κίνδυνος μετάδοσης;
Εκτός από τον προληπτικό εμβολιασμό ο οποίος δεν κρίνεται ακόμα σκόπιμος στον γενικό πληθυσμό όπως στο παρελθόν, η τήρηση των αυξημένων Μέτρων Ατομικής Προστασίας που τόσο καλά γνωρίζουμε από την πρόσφατη πανδημία θωρείται η κατάλληλη προσέγγιση.
Η χρήση μάσκας και οι κοινωνικές αποστάσεις, η αποφυγή με όσους θεωρούνται στενές επαφές επιβεβαιωμένου κρούσματος και η σωστή εφαρμογή υγιεινής των χεριών θεωρούνται αρκετά προς το παρόν για να αποτρέψουν τον κίνδυνο εξάπλωσης της νόσου στην Παγκόσμια κοινότητα.
Και που οφείλεται το γενικευμένο κλίμα ανησυχίας;
Η νόσος μέχρι πρόσφατα εμφανιζότανε με ενδημικό-σποραδικό χαρακτήρα και σχετικά χαμηλό αριθμό κρουσμάτων κυρίως σε χώρες της Δυτικής Αφρικής.
Έχει χαρακτηριστικά ήπιας νόσησης που διαρκεί 2-4 εβδομάδες και ακόμα και απουσία φαρμακευτικής υποστήριξης θα αυτοπεριορισθεί και θα εξαφανισθεί χωρίς κατάλοιπα.
Η πρόσφατη εμπειρία με την COVID19 η οποία δεν έχει ακόμα τελειώσει, έδειξε σε όλους πόσο εύκολα μπορεί να προκύψουν νέα στελέχη σε Ιούς που να μεταδίδονται πιο εύκολα δίνοντας νέα δυναμική στην ασθένεια.
Όμως, η ύπαρξη αποτελεσματικού εμβολίου έναντι του συγγενικού Ιού της Ευλογιάς που παρέχει προστασία (έως και 85%) και για τον Ιό της Ευλογιάς των πιθήκων τόσο στην αποτροπή νόσησης όσο και στην εξάλειψη των συμπτωμάτων σε όσους ήδη νοσούν, αλλά και η παρουσία ήδη γνωστών και αποδεδειγμένα επιτυχημένων αντιϊκών σκευασμάτων ελαττώνουν τον φόβο και την ανησυχία να εξελιχθεί σε νέο παγκόσμιο κίνδυνο.
Η ταυτόχρονη ύπαρξη κρουσμάτων σε περισσότερες από 3 ηπείρους και η πιθανότητα νέων μεταλλάξεων που θα προσδίδουν καινούργια χαρακτηριστικά στην μεταδοτικότητα και λοιμογόνο δύναμη του Ιού, απαιτούν από όλους μας εγρήγορση και παρακολούθηση χωρίς ανησυχία και ακρότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Minhaj FS, Ogale YP, Whitehill F, et.al. Monkeypox Response Team 2022. Monkeypox Outbreak – Nine States, May 2022. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2022 Jun 10.
Cimer S, Chebabo A, Cunha CAD, et.al.Human monkeypox preparedness in Latin America – Are we ready for the next viral zoonotic disease outbreak after COVID-19? Braz J Infect Dis. 2022 Jun 3:102372.
Epidemiological trends and clinical features of the ongoing monkeypox epidemic: a preliminary pooled data analysis and literature review, June 2022, Nicola Luigi Bragazzi, Jude Dzevela Kong, Naim Mahroum, Christina Tsigalou, Luigi Bragazzi
Δημήτρης Σπ.Τσαϊρίδης
MD, MsC, Βιοπαθολόγος-Μικροβιολόγος
κιν:6972779231 [email protected]
Χριστίνα Κ.Τσίγαλου
MD, PhD, Βιοπαθολόγος-Μικροβιολόγος
Επ.Καθηγήτρια Ιατρικής Μικροβιολογίας – Ανοσολογίας ΔΠΘ
κιν:6944193771 [email protected]
Κωνσταντίνος Ι. Αρβανιτίδης
Bsc, MD, PhD, Μοριακός Βιολόγος – Ιατρός
κιν:6944555538 [email protected]
