Οθωμανοί διοικητές, Εβραίοι, Αρμένιοι και Ευρωπαίοι καπνέμποροι, εκπατρισμένοι από τη Μικρασία και την Πόλη, γηγενείς Μακεδόνες, Βούλγαροι κατακτητές, όλοι τους έχουν περάσει από την Καβάλα, μια πόλη που βάζει ωραιότατα την αρχιτεκτονική να διηγηθεί την πολυκύμαντη ιστορία της. Παρότι ο αστικός ιστός της δέχθηκε ανήκεστες βλάβες κατά την επταετία αλλά και τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, το κτιριακό της απόθεμα παραμένει σπουδαίο και κυρίως γεμάτο εκπλήξεις. Λαϊκά μακεδονίτικα σπίτια με χαγιάτια συμβιώνουν με νεοκλασικές οικίες, προσφυγικά «χειροποίητα» καταλύματα και δυτικοευρωπαϊκούς πύργους. Είναι ένα γοητευτικό σύμφυρμα που αποκαλύπτει την τεράστια άνθηση της «Μέκκας του Καπνού».
Ανάμεσα στα όμορφα κτίρια και η Μεγάλη Λέσχη, που αποκαταστάθηκε πρόσφατα με μεγάλη φροντίδα. Εξωτερικά συγκεράζει στοιχεία νεοκλασικά με αυστριακό μπαρόκ. Βρίσκεται στην καρδιά της πόλης και γειτνιάζει με άλλα σπουδαία οικοδομήματα, όπως το Παρθεναγωγείο και το δημαρχείο, που ήταν κατοικία του καπνεμπόρου Χέρτσογκ. Κάποτε, από τα παράθυρά της έβλεπες κατευθείαν τη θάλασσα. Αργότερα σηκώθηκε μια συστάδα από πολυκατοικίες και η θέαση άλλαξε.
Δεν ανήκω σε εκείνους που αφουγκράζονται εύκολα τη λαλιά των κτιρίων –όπως ο Νίκος Βατόπουλος, που ξέρει αυτή την τέχνη όσο κανείς άλλος–, ωστόσο, αν περάσει κανείς το κατώφλι της Λέσχης, ανασαίνει Ιστορία. Οι χώροι είναι εκπληκτικοί, οι σόμπες, που είχαν έρθει από το εξωτερικό, αληθινά έργα τέχνης, οι οροφογραφίες αποπνέουν την αστική εκλέπτυνση της εποχής κατά την οποία ανηγέρθη, όταν η Καβάλα αποτελούσε ακόμα τμήμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ταυτόχρονα, αποτυπώνει και την αυτοπεποίθηση του ελληνορθόδοξου στοιχείου ότι η απελευθέρωση δεν θα αργούσε να έρθει. Και όντως, το 1913, το Πολεμικό μας Ναυτικό έφθασε στο λιμάνι.
Το οικοδόμημα οφείλεται στη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Κυριών Καβάλας, εκ των παλαιοτέρων φιλανθρωπικών σωματείων της χώρας. Κάθε τόσο η πόλη βρισκόταν αντιμέτωπη με τους κλυδωνισμούς του 20ού αιώνα και η χρήση της Λέσχης άλλαζε: από στρατιωτική λέσχη σε δημοτική βιβλιοθήκη και χώρο εκδηλώσεων. Μέσα στα 110 χρόνια «ζωής» της υποδέχθηκε τον ανθό της οικονομίας, του εμπορίου, της διανόησης, της ελίτ, αλλά είδε και τους κατακτητές να ματώνουν τον τόπο.
Το 2010 ξεκίνησαν τα σχέδια αποκατάστασης μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα και πράγματι, έγινε εξαιρετική δουλειά από τον αρχιτέκτονα Γιάννη Αναγνωστόπουλο. Σήμερα έχει παραχωρηθεί για 25 χρόνια στον Δήμο Καβάλας, με επικεφαλής τον πολιτικό μηχανικό Θεόδωρο Μουριάδη, που επέβλεψε παλαιότερα τη διάσωση και μετατροπή σε ξενοδοχείο του πιο εμβληματικού κτιρίου της πόλης, του Ιμαρέτ. Σύμφωνα με τον δήμαρχο, ο στόχος είναι το οικοδόμημα να αποδοθεί στους πολίτες ως μνήμη της πόλης αλλά και ως μια εστία πολιτισμού, με πολλές χρήσεις. Με το δεξί, λοιπόν.
Πηγή: kathimerini.gr
