Γράφει ο Νίκος Πατσιούρας
Η εισαγωγή του παιδιού στο σχολείο είναι από τους σημαντικότερους σταθμούς της πορείας της ζωής του.
Το νήπιο είναι έτοιμο να αναλάβει έναν νέο ρόλο, αυτόν του μαθητή. Ο ρόλος του μαθητή φυσικά προϋποθέτει φυσική, νοητική, συναισθηματική και γλωσσική ανάπτυξη ανάλογη με τις υποχρεώσεις που θα αναλάβει. Το παιδί, έχοντας ολοκληρώσει με επιτυχία την κατάκτηση του προφορικού λόγου, καλείται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του γραπτού λόγου, τους μηχανισμούς δηλαδή της ανάγνωσης και της γραφής που είναι και ο κυρίαρχος στόχος της πρώτης τάξης του Δημοτικού σχολείου. Τις περισσότερες φορές περιμένουμε να δούμε από το παιδί να γράφει και να διαβάζει σωστά μετά από την πάροδο κάποιων μηνών φοίτησής του χωρίς να ελέγχουμε καθόλου το επίπεδο της γλωσσικής του ετοιμότητας που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της εκμάθησης του γραπτού λόγου.
Προφορικός και γραπτός λόγος είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι μεταξύ τους. Χωρίς την ανάλογη ετοιμότητα-ανάπτυξη του προφορικού καθυστερεί η ανάπτυξη του γραπτού λόγου ή εμφανίζονται προβλήματα στην εκμάθησή του.
Το να γνωρίζει ένα παιδί λέξεις της ηλικίας του σημαίνει ότι διαθέτει ένα ισχυρό σημασιολογικό σύστημα που, στη συνέχεια, θα το εκφράσει γραπτά. Το να κατανοεί και να εφαρμόζει γραμματικούς κανόνες καθώς μιλάει σημαίνει ένα άρτιο μορφοσυντακτικό που, στη συνέχεια, θα στηρίξει την ανάγνωση και τη γραπτή έκφραση. Γνωρίζοντας με επάρκεια και χρησιμοποιώντας σωστά τους ήχους των φωνημάτων και τους συνδυασμούς τους σημαίνει ότι θα καταφέρει να αντιστοιχεί τις κατάλληλες φωνές με τα ανάλογα σύμβολα.
Πολλές φορές λοιπόν, τα ορθογραφικά-φωνολογικά λάθη των παιδιών δεν οφείλονται σε απροσεξία, ιδιαίτερα όταν επαναλαμβάνονται, παρά τις υποδείξεις εκπαιδευτικών και γονέων, αλλά σε ελλείμματα της γλωσσικής ανάπτυξης.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι το γλωσσικό σύστημα είναι ενιαίο: ο γραπτός λόγος αποτελεί τη γραφική απεικόνιση του προφορικού με αυστηρότερους ασφαλώς κανόνες. Ένα παιδί με άρτιο γλωσσικό σύστημα, κατά την είσοδό του στο Δημοτικό σχολείο, θα ανταποκριθεί επαρκώς σε επίπεδο προφορικής και γραπτής έκφρασης. Σε αντίθετη περίπτωση, προβλήματα του προφορικού λόγου θα μεταφερθούν στον γραπτό και ίσως σε όλο το μαθησιακό φάσμα.
Ο έλεγχος, λοιπόν, της γλωσσικής ετοιμότητας του παιδιού πριν την είσοδό του στο Δημοτικό σχολείο, καθώς και η έγκαιρη αντιμετώπιση προβλημάτων λόγου παίζουν καθοριστικό ρόλο στην περαιτέρω πρόοδο του παιδιού στο σχολείο. Θα πρέπει, λοιπόν, να δίνουμε σημασία στην εξελικτική πορεία της γλωσσικής ανάπτυξης από τη νηπιακή έως την παιδική-μαθητική ηλικία και να προλαβαίνουμε τυχόν προβλήματα στη ρίζα τους.
Νίκος Πατσιούρας
Msc,Ba Λογοπεδικός & Ειδ. Παιδαγωγός, Εξειδικευμένος στις Αναπτυξιακές Διαταραχές και στις Μαθησιακές Δυσκολίες
Υπεύθυνος του Πρότυπου Κέντρου Λόγου & Μαθησιακών Δυσκολιών – Επιστημονικός Σύμβουλος και Υπεύθυνος Σπουδών του Κέντρου Μελέτης After School
