Σύνταξη άρθρου: Χριστίνα Κ.Τσίγαλου
Επιμέλεια: Χριστίνα Κ.Τσίγαλου, Νικόλαος Πανταζής
Μας συντροφεύουν από την στιγμή της γέννησης μας, δεν αλλάζουν ποτέ κατά την διάρκεια της ζωής μας, τις χρειαζόμαστε άμεσα συνήθως σε επείγουσες καταστάσεις και ενώ έχουμε ακούσει για την ύπαρξη τους πολλοί από εμάς αγνοούμε ή δεν είμαστε σίγουροι σε ποια ακριβώς ανήκουμε.
Οι ομάδες αίματος κληρονομούνται από τους γονείς μας ακριβώς όπως και τα περισσότερα από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες που φέρουμε ή έχουμε. Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα τρόπο με τον οποίο το αίμα των ανθρώπων ταξινομείται σε διαφορετικές κατηγορίες ανάλογα με την παρουσία ή όχι στην εξωτερική επιφάνεια της κυτταρικής μεμβράνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων κάποιων ουσιών οι οποίες καλούνται Ερυθροκυτταρικά Αντιγόνα και για συντομία θα αποκαλούνται απλά αντιγόνα. Σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι οι ομάδες αίματος όπως και τα διαφορετικά αντιγόνα που τις καθορίζουν, βρίσκονται με τις ίδιες μορφές σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από το φύλο, την φυλή ή την εθνικότητα.
Με απλά λόγια, ο διαχωρισμός του αίματος σε ομάδες στηρίζεται στην ύπαρξη διαφορετικών ουσιών στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Οι ουσίες αυτές που αποκαλούμε Ερυθροκυτταρικά Αντιγόνα είναι από χημικής άποψης πρωτεΐνες και συγκεκριμένα γλύκοπρωτεϊνες. Τα αντιγόνα αυτά είναι διαφορετικά μεταξύ τους, πολλά σε αριθμό και ταξινομούνται σε αρκετά συστήματα κατάταξης, τα σπουδαιότερα όμως από κλινικής σημασίας και σαφώς αυτά που χρησιμοποιούνται πιο συχνά από κάθε άλλο είναι δυο, το σύστημα ΑΒΟ και το σύστημα Rhesus(Rh).
Το σύστημα ΑΒΟ είναι το πρώτο που ανακαλύφθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα από τον Landsteiner και δηλώνει την ύπαρξη των διαφορετικών ουσιών Α ή Β, όπως και την συνύπαρξη τους ή ακόμα και την πλήρη απουσία τους από τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Δηλαδή είτε υπάρχει μόνο το Α, είτε υπάρχει μόνο το Β, είτε υπάρχουν και τα δύο Α και Β μαζί ή τέλος δεν υπάρχει κανένα από αυτά. Με αυτό το δεδομένο, οι ομάδες αίματος διακρίνονται στις ακόλουθες :
- Ομάδα Α , όταν ανευρίσκεται μόνο το αντίγονο Α
- Ομάδα Β , όταν ανευρίσκεται μόνο το αντίγονο Β
- Ομάδα ΑΒ , όταν συνυπάρχουν το Α μαζί με το Β
- Ομάδα Ο , όταν απουσιάζουν τόσο το Α όσο και το Β
Το σύστημα Rhesus αντίστοιχα, διακρίνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι σε αυτά μιας άλλης ουσίας με παρόμοια χημική σύσταση όπως τα προηγούμενα αντιγόνα, η οποία ονομάζεται Παράγοντας Rhesus ή Αντιγόνο D. Έτσι οι ομάδες αίματος διακρίνονται επιπλέον σε :
- Rhesus θετικό (+), όταν ανευρίσκεται ο παράγων Rhesus – αντιγόνο D
- Rhesus αρνητικό (-), όταν απουσιάζει ο παράγων Rhesus – αντιγόνο D
Έτσι οι κύριες Ομάδες Αίματος, διαχωρίζονται σύμφωνα με την παρακάτω κατάταξη:
- Για την ομάδα Α, που διακρίνεται σε Α(+) με Rhesus θετικό ή Α(-) με Rhesus αρνητικό
- Για την ομάδα Β, που διακρίνεται σε Β(+) με Rhesus θετικό ή Β(-) με Rhesus αρνητικό
- Για την ομάδα ΑΒ, που διακρίνεται σε ΑΒ(+) με Rhesus θετικό και ΑΒ(-) με Rhesus αρνητικό
- Για την ομάδα Ο, που διακρίνεται σε Ο(+) με Rhesus θετικό και Ο(-) με Rhesus αρνητικό
Τί χρειάζεται να κάνω για να μάθω την ομάδα αίματος μου ;
Μια απλή αιμοληψία και μόνο 3 με 4 σταγόνες από το φιαλίδιο της γενικής αίματος είναι αρκετές για να πληροφορηθούμε σε ποια ομάδα αίματος ανήκουμε. Η ανάμιξη με τα κατάλληλα αντιδραστήρια (αντιοροί) και η παρατήρηση τους σε μόλις 2 λεπτά είναι αρκετά για να οριστικοποιήσει το τελικό αποτέλεσμα.
Για ποιους λόγους είναι απαραίτητο να ξέρω την ομάδα αίματος μου ;
1.Οι μεταγγίσεις αίματος γίνονται πάντα μεταξύ συμβατών ομάδων αίματος δότη και λήπτη . Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να δεχτεί αίμα μόνο από δότες με συγκεκριμένες ομάδες αίματος, όπως και αντίστροφα ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να δώσει αίμα μόνο σε λήπτες με συγκεκριμένες ομάδες αίματος κατά ΑΒΟ και Rhesus σύμφωνα με το παρακάτω σχήμα :
2. Μπορείτε να μάθετε την πιθανή ομάδα αίματος του μελλοντικού παιδιού σας ανάλογα με τον κάθε δυνατό συνδυασμό ομάδων αίματος των γονέων :
3. Μπορείτε επίσης να μάθετε και τον παράγοντα Rhesus του μελλοντικού σας παιδιού:
4. Οι μελλοντικές μητέρες είναι χρήσιμο να γνωρίζουν την ομάδα αίματος τους αλλά και τον παράγοντα Rhesus. Έτσι αποφεύγονται επιπλοκές για την υγεία της ίδιας αλλά και του εμβρύου κατά την γέννηση του οι οποίες είναι γνωστές με τον όρο ασυμβατότητα λόγω Rhesus. Σε αυτήν την περίπτωση και εφόσον είναι γνωστές και επιβεβαιωμένες οι ομάδες αίματος και Rhesus τόσο για την μητέρα όσο και για το έμβρυο, ακολουθείται θεραπευτική διαδικασία η οποία είναι γνωστή με τον όρο απευαισθητοποίησή.
5. Στην εποχή της πανδημίας COVID19, υπάρχουν αρκετές βιβλιογραφικές αναφορές και ερευνητικές μελέτες που συσχετίζουν την Ομάδα Αίματος με την πιθανότητα βαρύτερης λοίμωξης από τον Ιό. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι όσοι ανήκουν στην Ομάδα Αίματος Ο έχουν λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών συμπτωμάτων σε σχέση με αυτούς που ανήκουν στην Ομάδα Αίματος Α.
6. Δίνω αίμα, χαρίζω ζωή!!! Μπορεί να το έχουμε ακούσει αρκετές φορές έως σήμερα, όμως είναι εντελώς διαφορετικό όταν το χρειάζεται κάποιος δικός μας άνθρωπος .. Είναι εντελώς διαφορετικό όμως και να το προσφέρουμε για κάποιον άγνωστο συνάνθρωπό μας που το έχει τόσο ανάγκη. Μην διστάζετε ούτε στιγμή!! Βεβαιωθείτε από τον υπεύθυνο ιατρό Αιμοδοσίας ότι είστε κατάλληλος/κατάλληλη αιμοδότης και προσφέρετε άφοβα το πιο όμορφο δώρο ζωής σε όποια ομάδα αίματος και αν ανήκετε !!
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Cellular and Molecular Immunology, Abbas, 9th Edition
- The Bethesda Handbook of Clinical Hematology, Griffin Rodgers, 2th Edition
- ABO Blood Group Predisposes to COVID-19 Severity and Cardiovascular Diseases, Xiaofeng Dai, European Journal of Preventive Cardiology
Χριστίνα Κ.Τσίγαλου MD,PhD,Βιοπαθολόγος-ΜικροβιολόγοςΕπ.Καθηγήτρια Ιατρικής – Μοριακής Μικροβιολογίας ΔΠΘ κιν:6344193771 , [email protected]
Νίκος Πανταζής
Ειδικός Ακτινολόγος
κιν:6947839391 [email protected]
