Σύνταξη άρθρου: Χριστίνα Κ.Τσίγαλου
Επιμέλεια: Χριστίνα Κ.Τσίγαλου, Νικόλαος Πανταζής
Τί σημαίνει ο ορισμός Ουρολοίμωξη;
Από την έναρξη σχηματισμού των ούρων στους νεφρούς και καθ’ όλη την πορεία τους στο Ουροποιητικό σύστημα: Νεφροί -> Ουρητήρες -> Ουροδόχος Κύστη -> Ουρήθρα , τα ούρα υπό φυσιολογικές συνθήκες παραμένουν χωρίς παρουσία μικροβίων σε αυτά. Είναι όπως ακριβώς περιγράφονται στην Μικροβιολογική ορολογία, στείρα μικροβίων.
Η ανεύρεση παθογόνων μικροβίων στα ούρα των εξεταζόμενων και μάλιστα σε αριθμό ≥103/ml για ενήλικες γυναίκες και αντίστοιχα ≥104/ml για ενήλικους άνδρες ονομάζεται Λοίμωξη Ουροποιητικού Συστήματος ή πιο απλά Ουρολοίμωξη.
Πόσα διαφορετικά είδη Ουρολοιμώξεων υπάρχουν;
Ακολουθούνται διαφορετικά συστήματα ταξινόμησης τους με πιο συχνό αυτό που διαχωρίζει τις Ουρολοιμώξεις ανάλογα με την ανατομική τους εντόπιση καθώς και αυτό στο οποίο γίνεται αναφορά σε πιθανή συνύπαρξη ανατομικών ή λειτουργικών δυσλειτουργιών.
Έτσι οι Ουρολοιμώξεις ανάλογα με το τμήμα του Ουροποιητικού που εντοπίζονται αρχικά, διαχωρίζονται σε :
- Λοιμώξεις του Ανώτερου Ουροποιητικού: Πυελονεφρίτιδα, με ή χωρίς συνοδό απόστημα
- Λοιμώξεις του Κατώτερου Ουροποιητικού: Προστατίτιδα, Επιδιδυμίτιδα(μόνο σε άνδρες), Ουρηθρίτιδα και Κυστίτιδα(και στα δύο φύλα)
ενώ ανάλογα με την συνύπαρξη ή μη ανατομικών ή λειτουργικών διαταραχών διακρίνονται σε:
- Επιπλεγμένες, όταν συνυπάρχει κάποιας μορφής διαταραχή
- Μη Επιπλεγμένες, όπου κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει
Συνήθως πρόκειται για κάποιο κώλυμα/απόφραξη στις ουροφόρες οδούς(λιθίαση, υπερτροφία προστάτη κα), παρουσία ξένων σωμάτων(ουροκαθετήρας), παθήσεις(όπως Σακχαρώδης Διαβήτης, Παραπληγία), Ανοσολογική ανεπάρκεια(Φαρμακευτική αγωγή μετά από Μεταμόσχευση νεφρού, Ανοσοκαταστολή κτλ. )
Είναι συχνές οι Ουρολοιμώξεις;
Στον γυναικείο πληθυσμό υπολογίζεται ότι περίπου 1 στις 3 γυναίκες ηλικίας 20-40 ετών θα εμφανίσει κάποια στιγμή ένα τουλάχιστον επεισόδιο Ουρολοίμωξης. Στους άνδρες, η επίπτωση είναι αρκετά χαμηλότερη αφού το ποσοστό που μέχρι την ηλικία των 70 ετών αναφέρει έστω και ένα επεισόδιο Ουρολοίμωξης περιορίζεται στο 15%.
Γιατί πάσχουν πιο συχνά οι γυναίκες από Ουρολοίμωξη;
Η γυναικεία ουρήθρα έχει μικρότερο μήκος και γειτνιάζει ανατομικά τόσο με τον κόλπο όσο και με τον πρωκτό. Έτσι, είναι πολύ ευκολότερο να εισέλθουν μικρόβια(που φυσιολογικά υπάρχουν και μάλιστα ειδικά στον πρωκτό) μέσα στην Ουρήθρα και στη συνέχεια να εγκατασταθούν στην Ουροδόχο κύστη.
Αντίθετα, στους άνδρες η ουρήθρα είναι μακρύτερη, κάτι που εξασφαλίζει μια φυσική ανατομική προστασία. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνδρες δεν παθαίνουν ποτέ κυστίτιδες. Όταν τους απασχολούν, συχνά μπορεί να προκύπτουν εξαιτίας κάποιας προστατίτιδας που τους ταλαιπωρεί και έτσι η κύστη επιμολύνεται -μέσω των ούρων τους- από το μικρόβιο που υπάρχει στον προστάτη.
Γιατί οι Ουρολοιμώξεις είναι πιο συχνές το καλοκαίρι;
Οι Ουρολοιμώξεις αποδεικνύονται από τις συχνότερες παθήσεις του καλοκαιριού. Οι υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με την αυξημένη υγρασία επιτρέπουν την ευκολότερη ανάπτυξη των βακτηρίων καθώς και την μεταφορά τους στον οργανισμό μετά από στενή επαφή με μικρόβια στην παραλία, στη θάλασσα ή στις πισίνες όπως και μετά από παραμονή με βρεγμένο μαγιό που αμελούμε να αλλάξουμε.
Επιπλέον ευνοϊκός παράγοντας για την αύξηση των Ουρολοιμώξεων το καλοκαίρι είναι τα περισσότερα ταξίδια που συχνά προγραμματίζουμε καθώς και η αναγκαστική παρουσία σε κοινόχρηστες τουαλέτες που ευνοεί την μεταφορά μικροοργανισμών.
Τί αισθάνεται συνήθως κάποιος σε περίπτωση εμφάνισης Ουρολοίμωξης;
Τα λεγόμενα δυσουρικά ενοχλήματα περιλαμβάνουν συχνότερα το έντονο τσούξιμο και αίσθημα καύσους στην περιοχή κατά την διάρκεια της ούρησης ενώ συχνά αναφέρονται η αίσθηση ανάγκης (έπειξη) προς ούρηση που συνοδεύεται όμως από μικρή ποσότητα ούρων μαζί με αίσθημα βάρους και άλγους(πόνου) χαμηλά στην κοιλιά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, που συνήθως είναι και πιο σοβαρές συνοδεύονται από αιματουρία(παρουσία αίματος στο αίμα) και πυρετό καθώς και επέκταση του πόνου με ευαισθησία στην ράχη.
Ποιές Εργαστηριακές εξετάσεις πραγματοποιούνται πιο συχνά σε υποψία Ουρολοίμωξης;
Πριν γίνει αναφορά στα είδη των εξετάσεων που συνήθως ακολουθούνται, είναι πολύ σημαντικό να θυμίσουμε τις προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται κατά την συλλογή των ούρων.
Καλό είναι το δείγμα ούρων να προέρχεται από πρωινή συλλογή ώστε να αποτυπώνει με τον πλέον αξιόπιστο τρόπο την συμπυκνωτική ικανότητα των νεφρών αλλά και να εξασφαλίζεται η επί 4ωρό τουλάχιστον παραμονή των ούρων στην ουροδόχο κύστη. Έτσι τα φυσιολογικά αλλά και τα παθολογικά ευρήματα των έμμορφων συστατικών των ούρων κατά την μικροσκοπική παρατήρηση τους θεωρούνται πιο αξιόπιστα.
Ο συνδυασμός Γενικής Εξέτασης των Ούρων μαζί με την Καλλιέργεια ούρων καθώς και του Αντιβιογράμματος επί θετικής Καλλιέργειας θεωρείται αρκετά ασφαλής συνδυασμός στην Εργαστηριακή διερεύνηση πιθανής Ουρολοίμωξης. Σημαντικότερα στοιχεία στην Γενική ούρων που συνηγορούν στην Εργαστηριακή επιβεβαίωση Ουρολοίμωξης από την βιοχημική εξέταση με stick ούρων αποτελούν:
- η παρουσία Πυοσφαιρίων, που ανιχνεύεται με την παρουσία του ενζύμου της Λευκοκυτταρικής Εστεράσης
- η ικανότητα ορισμένων μικροβίων(Εντεροβακτηριακών κατά κύριο λόγο) να ανάγουν τα Νιτρικά σε Νιτρώδη
Ο θετικός συνδυασμός των δύο παραπάνω παραμέτρων θεωρείται ευαίσθητος σε ποσοστό μάλιστα άνω του 90 – 95%. Επιπλέον επιβεβαιώνεται κατά την μικροσκοπική παρατήρηση του ιζήματος της Γενικής Ούρων πριν ή συνήθως μετά από φυγοκέντρηση τους με ανεύρεση Πυοσφαιρίων σε αριθμό πέρα του ανώτερου φυσιολογικού(Πυουρία) καθώς και μικροβίων σε αυτά(μικροβιουρία). Στις σοβαρότερες μάλιστα περιπτώσεις είναι δυνατόν να συνοδεύεται από ανεύρεση Ερυθρών αιμοσφαιρίων κατά την μικροσκοπική εξέταση και ανίχνευση Αιμοσφαιρίνης από το stick ούρων.
Η πλέον καθοριστικής σημασίας όμως εξέταση είναι η Καλλιέργεια των Ουρών (σε κατάλληλα θρεπτικά υλικά) με παραμονή σε επωαστικό κλίβανο για 18 – 24 ώρες. Έτσι, επιτυγχάνεται η αναγνώριση και ταυτοποίηση του Παθογόνου μικροβίου, η ποσοτική εκτίμηση της παρουσίας του στα ουρά του Εξεταζόμενου(δηλαδή σε συγκέντρωση που να δικαιολογεί την εμφάνιση συμπτωμάτων Ουρολοίμωξης και συνήθως πρόκειται για 10^5 CFU/ml για ενήλικες και 10^4 CFU/ml για παιδιά), αλλά και της σημαντικότερης ίσως όλων εξέτασης του Αντιβιογράμματος μέσω της οποίας φανερώνονται οι θεραπευτικές αντιμικροβιακές φαρμακευτικές επιλογές καταπολέμησης του παθογόνου μικροβίου.
Ποιοι μικροοργανισμοί προκαλούν πιο συχνά Ουρολοιμώξεις;
Αναμφισβήτητα το E.coli είναι το παθογόνο που προκαλεί συχνότερα από κάθε άλλο Ουρολοιμώξεις. Επίσης άλλα «συγγενικά» είδη μικροβίων (Gram αρνητικά Εντεροβακτηριοειδή ) αλλά και όχι μόνο κατά περίπτωση, σε κατάταξη με σειρά συχνότητας είναι :
| ΜΗ ΕΠΙΠΛΕΓΜΕΝΕΣ % | ΕΠΙΠΛΕΓΜΕΝΕΣ % | |
| E. coli | 70 – 95 | 21 – 54 |
| P. mirabilis | 1 – 2 | 1 – 10 |
| Klebsiella spp | 1 – 2 | 2-17 |
| Citrobacter spp | <1 | 5 |
| Enterobacter spp | <1 | 2-10 |
| P. aeruginosa | <1 | 2-19 |
| S. saprophyticus | 5-10 | 1-4 |
| Enterococcus spp | 1-2 | 1- 23 |
| Group B Strept. | <1 | 1-2 |
| S. aureus | <1 | 1-4 |
| ΑΛΛΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ | <2 | 2 |
Ποια είναι τα καλύτερα μέτρα Πρόληψης;
- Λήψη άφθονων υγρών (τουλάχιστον 2-3 λίτρων ανά ημέρα)
- Αποφυγή βρώμικης και πολυσύχναστης παραλίας και πισίνας.
- Αλλαγή βρεγμένου μαγιό αμέσως μετά το κολύμπι και αποφυγή τοποθέτησης πετσέτας απευθείας σε άμμο.
- Φροντίδα προσωπικής υγιεινής. Χρήση βαμβακερών εσώρουχων.
- Συχνή ούρηση. Να μην αναβάλλεται η ούρηση καθόλου.
- Χρήση προφυλακτικού κατά τη διάρκεια ερωτικής επαφής. Ούρηση και καθαριότητα μετά τη σεξουαλική επαφή.
- Προσοχή στις κοινόχρηστες τουαλέτες.
Χριστίνα Κ.Τσίγαλου MD,PhD,Βιοπαθολόγος-ΜικροβιολόγοςΕπ.Καθηγήτρια Ιατρικής – Μοριακής Μικροβιολογίας ΔΠΘ κιν:6344193771 , [email protected]
Νίκος Πανταζής
Ειδικός Ακτινολόγος
κιν:6947839391 [email protected]
πηγη: ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ Πρότυπα Ιδιωτικά Διαγνωστικά Εργαστήρια
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εξετάσεις των Υγρών του Σώματος, Γενικές Εξετάσεις & Καλλιέργειες, Αντιγόνη Αρσένη, 2000
Μικροβιολογικοί Εργαστηριακοί Αλγόριθμοι, Αθανάσιος Τσακρής, 2011
Βασικές Αρχές, Μικροβιολογία και Ανοσολογία, James T. Barrett, 2002
