Οι τελευταίες φλόγες έσβησαν στις 4 Σεπτεμβρίου 2023. Για 16 ολόκληρες μέρες, η καταστροφική πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις 19 Αυγούστου στον Εβρο έκαιγε ό,τι έβρισκε στο διάβα της.
Συνολικά, έγιναν στάχτη περισσότερα από 962.000 στρέμματα και χαρακτηρίστηκε ως η πρώτη μεγαπυρκαγιά στην Ελλάδα και μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη τις τελευταίες οκτώ δεκαετίες. Ο ακριτικός Εβρος «λαβώθηκε» και μαζί του «δάκρυσε» όλη η Ελλάδα.
Η περιβαλλοντική καταστροφή ήταν σημαντική, ενώ 19 μετανάστες κάηκαν ζωντανοί όταν εγκλωβίστηκαν στις φλόγες στην προσπάθειά τους να μεταβούν στο εσωτερικό της χώρας. Μόλις έσβησε και η τελευταία εστία, η κυβέρνηση ανέλαβε την πρωτοβουλία και εκπόνησε Στρατηγικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης του Εβρου, με τον διακριτικό τίτλο «Εβρος Μετά». Αναπτύσσεται σε πέντε άξονες (Αγροτική Ζωή, Περιβάλλον & Υποδομές, Επενδύσεις, Βιώσιμη Ανάπτυξη και Κόμβος Εξωστρέφειας) και σκοπό έχει να οδηγήσει στο μέλλον την περιοχή.
Παράλληλα, αναλήφθηκαν δράσεις για την ανασύσταση των καμένων περιοχών και την αντιπλημμυρική θωράκιση των χωριών. Σε διάστημα μόλις ενός μήνα μετά την πυρκαγιά, συντάχθηκαν και εγκρίθηκαν συνολικά 18 μελέτες για την εκτέλεση αντιδιαβρωτικών έργων, συνολικού προϋπολογισμού 10,7 εκατομμυρίων ευρώ.
«Κατόπιν σφοδρών βροχοπτώσεων στην περιοχή και ιδιαίτερα των περιοχών Κίρκης και Συκορράχης, δεν παρατηρήθηκε η παραμικρή καταστροφή σε αντιδιαβρωτικά έργα. Τα κορμοφράγματα δούλεψαν και κράτησαν λίγα φερτά υλικά και κλαδιά, ενώ τα κορμοδέματα παρέμειναν στη θέση τους. Η ελάχιστη υποχώρηση εδάφους προς στον ασφαλτόδρομο διευθετήθηκε άμεσα», δήλωσε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο προϊστάμενος Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος, Ευάγγελος Γκουντούφας. Οπως τόνισε, «για πρώτη φορά στο πλαίσιο της εταιρικής ευθύνης, ιδιώτες αναλαμβάνουν την εκτέλεση των έργων αποκατάστασης, υπό την επίβλεψη της Δασικής Υπηρεσίας».
Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά την αποκατάσταση έχουν εκδοθεί τρεις πράξεις ορισμού αναδόχου που αφορούν την Παλαγία, τον Αβάντα και το Υψωμα Καμίνια. Επίσης, τρεις είναι οι πράξεις αναδόχου αναδάσωσης που σχετίζονται με τη μελέτη διαχειριστικών κατευθύνσεων για την αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων της περιοχής Εβρου μετά την πυρκαγιά του 2023 (με ανάδοχο τη WWF) και την υλοποίηση αναδασώσεων στην περιοχή Δρυμός. «Το εντυπωσιακό εύρημα της μελέτης της WWF αφορά το γεγονός ότι για την ώρα η μόνη περιοχή η οποία χρήζει αναδάσωσης είναι η τριπλοκαμένη έκταση δυτικά της Μελίας, για την οποία και εκπονήθηκαν ήδη μελέτες αναδάσωσης», υπογράμμισε ο κ. Γκουντούφας.
Να σημειωθεί ότι μαζί με την κύρια μελέτη από τη WWF υλοποιήθηκαν τρεις συμπληρωματικές μελέτες αναδάσωσης για τις περιοχές που χρήζουν τεχνικής αναδάσωσης συνολικής έκτασης 3.442 στρεμμάτων, όπου φέτος το φθινόπωρο θα φυτευτούν, συνολικά, 158.866 φυτάρια. Παράλληλα, ορίστηκαν οι περιοχές που πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν τις σημαντικότερες δυσκολίες στην οικολογική τους αποκατάσταση και θα πρέπει να παρακολουθηθούν για τα επόμενα δύο χρόνια τουλάχιστον και ίσως απαιτηθεί ανθρώπινη παρέμβαση για την αποκατάσταση μέρους αυτών με εστιασμένες φυτεύσεις.
ΘΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΠΟΜΠΟΥΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ
Τεχνητές φωλιές για μαυρογύπες και νυκτόβια αρπακτικά
Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε και στην τόσο πλούσια πανίδα της περιοχής. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου ανέλαβαν τα στελέχη του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ). Αμέσως μετά την κατάσβεση της πυρκαγιάς, η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Εβρου και Δαδιάς προχώρησε άμεσα στην εγκατάσταση 15 τεχνητών φωλιών μαυρόγυπα δίπλα σε υφιστάμενες καμένες φυσικές φωλιές. Η εγκατάσταση ολοκληρώθηκε πριν από την έναρξη της αναπαραγωγικής περιόδου του είδους, η οποία ξεκινά τις πρώτες εβδομάδες του Ιανουαρίου.
«Κατά την παρακολούθηση του αναπαραγωγικού πληθυσμού μαυρόγυπα την αναπαραγωγική περίοδο αμέσως μετά την πυρκαγιά διαπιστώθηκε ότι φώλιασε το σύνολο του πληθυσμού τόσο σε ζωντανά όσο και σε καμένα δέντρα, ενώ παρατηρήθηκε να κάθεται ένα ζευγάρι κατά την έναρξη της αναπαραγωγικής περιόδου και σε μία από τις τεχνητές φωλιές, γεγονός που δείχνει ότι δεν τα ξενίζει η κατασκευή. Η παρουσία τεχνητών φωλιών αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή του είδους κατά τα επόμενα χρόνια, όταν τα καμένα δέντρα αρχίσουν να πέφτουν. Για τον παραπάνω λόγο προβλέπεται η σταδιακή εγκατάσταση επιπλέον τεχνητών φωλιών σε ορίζοντα τριετίας, ενώ έχει δρομολογηθεί ο έλεγχος της κατάστασης των υφιστάμενων τεχνητών φωλιών, έναν χρόνο μετά την εγκατάστασή τους, προκειμένου να είναι πλήρως λειτουργικές για την επόμενη αναπαραγωγική περίοδο. Η εγκατάσταση αυτόνομων τεχνητών φωλιών μαυρόγυπα, που δεν στηρίζονται σε υφιστάμενα δέντρα, εφαρμόζεται για πρώτη φορά παγκοσμίως», δήλωσε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η αν. προϊσταμένη της Μονάδας του ΟΦΥΠΕΚΑ, βιολόγος, PhD, Σύλβια Ζακκάκ.
Εκτός από τις τεχνητές φωλιές για τον μαυρόγυπα, η Μονάδα Διαχείρισης προχώρησε σε εγκατάσταση 140 τεχνητών φωλιών για νυκτόβια αρπακτικά πουλιά, η οποία είχε ολοκληρωθεί πριν από την έναρξη της αναπαραγωγικής περιόδου του 2024. Με βάση το πρόγραμμα παρακολούθησης που εφαρμόζεται για τη χρήση τους, καταγράφηκε χρήση δεκατριών τεχνητών φωλιών από νυκτόβια αρπακτικά πουλιά.
«Στο πλαίσιο της παρακολούθησης των προστατευόμενων ειδών μεταπυρικά, ο ΟΦΥΠΕΚΑ έχει προχωρήσει σε προμήθεια και σταδιακή τοποθέτηση πομπών σε μαυρόγυπες και επικρατειακά αρπακτικά πουλιά. Συγκεκριμένα, αυτήν τη στιγμή υπάρχουν 15 ενεργοί πομποί για μαυρόγυπες, τοποθετημένοι σε πουλιά, συν 33 επιπλέον, που θα τοποθετούνται σταδιακά τα επόμενα χρόνια, και 22 ενεργοί πομποί τοποθετημένοι σε άλλα είδη, συν δέκα επιπλέον θα τοποθετούνται σταδιακά τα επόμενα χρόνια. Οι πομποί καταγράφουν τις κινήσεις των πουλιών, συμβάλλοντας στην αποτύπωση τυχόν αλλαγών στα πρότυπα χρήσης του χώρου μεταπυρικά, ενώ βοηθούν στην άμεση κινητοποίηση σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι κάποιο πουλί αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα», προσέθεσε η δρ Ζακκάκ.
Να σημειωθεί ότι η συστηματική παρακολούθηση των προστατευόμενων ειδών συμβάλλει και στην άμεση προστασία τους, καθώς καθιστά δυνατή την έγκαιρη διαπίστωση τυχόν προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίζουν κάποια άτομα και την παρέμβαση για τη διάσωσή τους. Ενδεικτικά, τον Μάιο του 2024 εντοπίστηκε νεοσσός θαλασσαετού που φώλιασε σε καμένο δέντρο στη ΖΕΠ «Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Εβρου», ο οποίος είχε πέσει από τη φωλιά του. Ο νεοσσός περισυλλέχθηκε, του τοποθετήθηκε πομπός και κατασκευάστηκε πλατφόρμα όπου τοποθετήθηκε προσωρινά για να είναι ασφαλής μέχρι να πτερωθεί και να πετάξει.
«Αναλάβαμε αμέσως δράση»
Ο ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού, υπεύθυνος για τον συντονισμό των κρατικών υπηρεσιών για τα αναγκαία έργα αποκατάστασης του Εβρου, Γιώργος Αμυράς επισημαίνει: «Ο Εβρος με τα πολύτιμα οικοσυστήματά του υπέστη μεγάλη ζημιά από την τεράστια περσινή πυρκαγιά, αλλά δεν το έβαλε κάτω. Αναλάβαμε αμέσως δράση σε απόλυτη συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες και τις εθελοντικές ομάδες και με την καθοδήγηση, τη χρηματοδότηση και την ενίσχυση των ειδικών επιστημόνων του υπουργείου Περιβάλλοντος, του ΟΦΥΠΕΚΑ και άλλων φορέων και οργανισμών ολοκληρώσαμε ταχύτατα τα αντιδιαβρωτικά έργα σε χιλιάδες στρέμματα καμένης γης, ώστε να συγκρατηθούν τα εδάφη, κάναμε εκτεταμένη σποροσυλλογή από τις άκαυτες συστάδες δέντρων, χαρτογραφήσαμε και εντοπίσαμε όλα τα σημεία του δάσους που χρειάζονται αυξημένη προστασία και τα επιτηρούμε διαρκώς, τοποθετήσαμε δεκάδες τεχνητές φωλιές για τα άγρια πτηνά και παρακολουθούμε τη φυσική αναγέννηση του δάσους να επιστρέφει δυναμικά. Εάν, και όπου χρειαστεί, θα προχωρήσουμε σε πολύ προσεκτικές τεχνικές αναδάσωσης υπό την επιστημονική επίβλεψη και τις πλέον σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους. Εναν χρόνο μετά, βλέπω τη δύναμη του δασικού οικοσυστήματος να μεγαλώνει και τους Εβρίτες να αγωνίζονται αρμονικά και με δυναμισμό για την ολική επαναφορά ενός από τα πλουσιότερα και σημαντικότερα οικοσυστήματα παγκοσμίως»
ΠΗΓΗ:ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ
