Μέσω του βασιλιά Καρόλου του 12ου της Σουηδίας που έζησε εκεί εξόριστος!
Τα κεφτεδάκια που ταξίδεψαν στον κόσμο, ένας εξόριστος βασιλιάς και η γιορτή του κεφτέ στο Διδυμότειχο
Ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή: Ο Κάρολος ανέβηκε στο θρόνο το 1697 και οδήγησε τη Σουηδία στον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο εναντίον όλων των γειτόνων που αμφισβητούσαν την κυριαρχία της στη Βαλτική. Νίκησε Δανούς, Ρώσους, Πολωνούς και Σάξονες, ανεβοκατέβαζε βασιλείς στην Πολωνία, μέχρι που τελικά ο Μεγάλος Πέτρος της Ρωσίας τον νίκησε στη μάχη της Πολτάβα. Πέρασε τα επόμενα έξι χρόνια στην εξορία στην Οθωμανική αυτοκρατορία, πρώτα στην Μολδαβία και μετά στο Διδυμότειχο όπου έζησε σε κατάσταση ημιαιχμαλωσίας για είκοσι μήνες, συναναστρεφόμενος με τους ντόπιους κατοίκους, χριστιανούς και μουσουλμάνους, υιοθετώντας τη διατροφή και τις συνήθειές τους.
Η γνωριμία του βασιλιά Καρόλου με τα κεφτεδάκια του Διδυμότειχου
Το 1714 επέστρεψε στη Σουηδία με τη συνταγή του köfte, τρόπαιο, το οποίο αποκόμισε από την παραμονή του στο υπόδουλο Διδυμότειχο. Με την πάροδο του χρόνου το πικάντικο κεφτεδάκι από αρνίσιο και βοδινό κιμά έγινε γνωστό στα σουηδικά ως köttbullar. Και δεν ήταν το μόνο. Στις αποσκευές του, σαν καλοφυλαγμένο μυστικό, μετέφερε μια άλλη δημοφιλή συνταγή, που δεν είναι άλλη από τον λαχανοντολμά, γνωστό ως kåldolmar στα σουηδικά. Έτσι γαστρονομικά ο Κάρολος εμπλούτισε τη φτωχή σε φαγητά σουηδική κουζίνα με δύο συνταγές, που αναδείχθηκαν στις δημοφιλέστερες της χώρας και έφτασαν μέχρι τις ημέρες μας να έχουν αναστηθεί και να επιβιώνουν μέσα από τα εστιατόρια της αλυσίδας ΙΚΕΑ.
Τα κλασικά κεφτεδάκια του ΙΚΕΑ, που οι περισσότεροι από εμάς έχουμε δοκιμάσει, έλκουν την καταγωγή τους από το Διδυμότειχο και βασίζονται στην συνταγή του Καρόλου, μόνο που δίπλα στον μοσχαρίσιο κιμά αντί για αρνί έχουν χοιρινό. Όμως οι Σουηδοί, όπως κι εμείς οι ίδιοι, έχουμε τον κεφτέ ως τουρκικό (οθωμανικό θα λεγόταν σωστότερα) φαγητό και δεν καθίσαμε ποτέ να σκεφτούμε τι σημαίνει η λέξη κεφτές ή κιοφτές και από πού παράγεται. Προέρχεται από την ελληνική λέξη κοφτό κρέας ή την ιρανική köfte, που προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα “Kop“, που σημαίνει κόβω και κοπανώ και σίγουρα δεν είναι τουρκική λέξη αλλά δανεισμένη-αρπαγμένη από Έλληνες και Πέρσες.
Συνεπώς ο Κάρολος δεν αγάπησε ένα φαγητό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλά ένα φαγητό που συνήθιζαν και οι Χριστιανοί κάτοικοι ελληνικής καταγωγής και αγαπούσαν πολύ. Όσο για τον Κάρολο αιχμάλωτο στο Διδυμότειχο σημειώνουμε ότι ζούσε με όλες του τις ανέσεις, και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο αξιωματούχος της βασίλισσας της Αγγλίας Άννας, Τ. Τζέφερις (ο οποίος επισκέφθηκε τον Κάρολο στο Διδυμότειχο), ο Κάρολος στο κάστρο του Διδυμοτείχου είχε τις ίδιες ανέσεις που απολάμβανε στο παλάτι του στη Στοκχόλμη! Ωστόσο για την παραμονή του Καρόλου στην Οθωμανική αυτοκρατορία αναζητείστε στη διπλωματία και τις μηχανορραφίες, στις σχέσεις του Οθωμανού Σουλτάνου με τον Ρώσο αυτοκράτορα, τις αιτίες που οδήγησαν να μείνει ζωντανός ο Κάρολος και να επιστρέψει στην Σουηδία βασιλιάς ξανά… με τους κεφτέδες στην τσέπη.
Η γιορτή του κεφτέ
Στις 5 Οκτωβρίου 2024 και στο πλαίσιο δράσεων του 15ου Φεστιβάλ Πολιτισμού Διδυμοτείχου ΕΡΥΘΡΟΠΟΤΑΜΟΣ (www.redriver.gr), διοργανώνεται η γιορτή του ελληνικού κεφτέ, Hellenic Meatballs (www.hellenicmeatballs.gr). Τούρκοι Βούλγαροι και Έλληνες μάγειροι με τη συμμέτοχη του αξιαγάπητου food expert και chef Ηλία Μαμαλάκη θα ανεβούν στη σκηνή για να μαγειρέψουν το κορυφαίο μαγειρικό έδεσμα που γεύονταν για περίπου δύο χρόνια ο βασιλιάς της Σουηδίας Κάρολος ο 12ος κατά την παραμονή του στο Διδυμότειχο. Ο ελληνικός κεφτές, με τις παραλλαγές στο μαγείρεμά του (από τη Σμύρνη μέχρι το Διδυμότειχο και την Κωνσταντινούπολη), ταξίδεψε σε διάφορες περιοχές πριν τα Βυζαντινά χρόνια αλλά και μετά την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με τις περίφημες συνταγές να εμπνέουν ακόμη πολλούς μάγειρες ανά τον κόσμο. Θα μαγειρευτούν πολλά είδη κεφτέδων στην εκδήλωση, και στη συνέχεια θα μοιραστούν στους επισκέπτες.
του Στάθη Χαρπαντίδη στην ATHENS VOICE
*Ευχαριστίες αρθρογράφου στους κ. Αθανάσιο Γουρίδη και Γιώργο Μουσταΐρα για τα κείμενά τους από τα οποία άντλησε στοιχεία.
