Με την παρουσία του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως, κκ Άνθιμου τελέστηκε σήμερα η επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο Ηρώων στη Χώρα Σαμοθράκης εις μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος της Σαμοθράκης, το οποίο έλαβε χώρα την 1η Σεπτεμβρίου 1821.
Επ’ ευκαιρία της μαύρης αυτής επετείου ας υπεισέλθουμε λίγο βαθύτερα στην ιστορία πίσω από το Ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης:
Η Σαμοθράκη από το 1459 ήταν υπόδουλη με έντονη την οθωμανική παρουσία. Η κήρυξη της επανάστασης στη Σαμοθράκη ήταν γεγονός τον Απρίλιο του 1821, από
τα τοπικά μυημένα μέλη στη Φιλική Εταιρεία. Ακολούθησε ο γενικός ξεσηκωμός των Ελλήνων και η εκδίωξη της τουρκικής φρουράς από το νησί.
Η αντίδραση από τους Οθωμανούς ήρθε το Σεπτέμβριο του 1821, την 1η του μηνός, την «πρωτοσταυρινιά» όπως λένε οι ντόπιοι, όταν αποβιβάστηκαν στο νησί δύο χιλιάδες Οθωμανοί στρατιώτες με επικεφαλής τον ναύαρχο Καρά Αλή. Η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική. Η Σαμοθράκη μετατράπηκε σε κέντρο λεηλασίας, ζώνη θανάτου και ερείπια, και το νησί έμεινε ακατοίκητο για έξι χρόνια.
Εφτακόσιοι από τους κατοίκους που είχαν καταφύγει στα βουνά, οι Οθωμανοί, τους έφεραν πίσω με δόλο δίνοντάς τους την εντύπωση ότι θα τους δώσουν χάρη. Όμως στην
τοποθεσία «Εφκάς» στο κάστρο της πρωτεύουσας, της Χώρας, τους δολοφόνησαν όλους. Από τη μαζική αυτή δολοφονία, επέζησαν σύμφωνα με μαρτυρίες ξένων
περιηγητών και του Σαμοθρακίτη ιερέα Γ. Μανωλάκη από 25 έως 30 οικογένειες, οι οποίες ζούσαν τα επόμενα χρόνια σε άθλια κατάσταση.
Σημαντική μαρτυρία για το ολοκαύτωμα αποτελεί το έργο του Ίωνος Δραγούμη «Σαμοθράκη», ο οποίος διέσωσε το συμβάν, αλλά και την αναφορά για το τρυπημένο Ευαγγέλιο
της εκκλησίας της Παναγίας στη Χώρα, το οποίο φυλάσσεται στο Εθνολογικό Μουσείο. Όσοι σώθηκαν από τους 10-15.000 κατοίκους πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Όσοι πουλήθηκαν ως σκλάβοι τους εξανάγκασαν να αλλαξοπιστήσουν και να χαθούν για πάντα από το Γένος των
Ελλήνων.
Η θυσία των Σαμοθρακιτών αναγνωρίστηκε μόλις το 1980 από την Ακαδημία Αθηνών, ποτέ όμως από την επίσημη Πολιτεία.
