21 Σεπτεμβρίου 1944: Οι Έλληνες καταλαμβάνουν το Ρίμινι

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1944, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, γράφτηκε επί ιταλικού εδάφους μια ακόμα ένδοξη σελίδα της ελληνικής στρατιωτικής ιστορίας, όταν οι άνδρες της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας (ΙΙΙ ΕΟΤ) κατάφεραν να εισβάλουν στην πόλη Ρίμινι, να εξουδετερώσουν τις γερμανικές δυνάμεις που την κατείχαν και να υψώσουν εκεί την ελληνική σημαία.

Δυστυχώς, το Ρίμινι –όπως και αρκετά άλλα ονόματα και τοπωνύμια που είναι φορτισμένα με ιστορικές μνήμες– έμεινε επί μακρόν στην αφάνεια για την Ελλάδα και τους Έλληνες.

Την παράδοση της θρυλικής ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας συνεχίζει σήμερα η 3η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού «Ρίμινι» (3η Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ«ΡΙΜΙΝΙ»), που εδρεύει στην Καβύλη Ορεστιάδας (υπάγεται στη XVI Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού «Διδυμοτείχου»).

Το παρόν άρθρο αποσκοπεί στο να υπενθυμίσει τι εστί Ρίμινι και να αναδείξει τη θέση που αυτό ευλόγως καταλαμβάνει στις δέλτους της νεότερης στρατιωτικής ιστορίας της πατρίδας μας.

Η συγκρότηση της III ΕΟΤ

Μετά την καταστολή του στασιαστικού κινήματος της 6ης Απριλίου 1944, τη διάλυση των μονάδων που αναμίχθηκαν σε αυτό, τον αφοπλισμό των ανδρών τους και τη μεταφορά τους σε διάφορα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, άρχισαν έντονες ενέργειες της ελληνικής κυβερνήσεως προς το Γενικό Στρατηγείο Δυνάμεων Μέσης Ανατολής (ΓΣΔΜΑ) για την αναδιοργάνωση του Ελληνικού Στρατού Μέσης Ανατολής και τη συγκρότηση νέων μονάδων, ικανών να συμμετάσχουν στις επιχειρήσεις των Συμμάχων στα διάφορα μέτωπα.

Οι συνεννοήσεις της ελληνικής κυβερνήσεως με το ΓΣΔΜΑ κατέληξαν στην απόφαση να συγκροτηθεί από επιλεγμένους αξιωματικούς και οπλίτες των μονάδων που διαλύθηκαν ή από μονάδες που δεν είχαν λάβει μέρος στο στασιαστικό κίνημα της 6ης Απριλίου, με βάση αυτές της II Ταξιαρχίας, μια νέα ταξιαρχία ορεινής συνθέσεως. Το σχετικό έγγραφο του ΓΣΔΜΑ εκδόθηκε στις 31 Μαΐου 1944 και αμέσως προχώρησε, με την εποπτεία της 9ης Βρετανικής Στρατιάς, η συγκρότηση της νέας ταξιαρχίας, με την επωνυμία III Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία (III EOT). Ως χώρος συγκροτήσεως της ταξιαρχίας ορίστηκε το στρατόπεδο Ινσαρίγιε του Λιβάνου και ως πρώτος διοικητής αυτής ο συνταγματάρχης Πεζικού Θρασύβουλος Τσακαλώτος.

Η συγκρότηση και επάνδρωση της ταξιαρχίας ολοκληρώθηκε στις 19 Ιουνίου. Τότε πραγματοποιήθηκε η μεταφορά της στην Τρίπολη του Λιβάνου, στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Ορεινού Αγώνα (ΚΕΟΑ), για σύντομη εκπαίδευση σε αντικείμενα ορεινού αγώνα και προετοιμασία με προοπτική τη συμμετοχή στις επιχειρήσεις των Συμμάχων στην Ιταλία. Η εκπαίδευση και η συμπλήρωση της ταξιαρχίας στην εμπόλεμη σύνθεση ολοκληρώθηκαν στις 28 Ιουλίου 1944.

Η μεταφορά της III ΕΟΤ στην Ιταλία

Από τις 28 Ιουλίου 1944, σύμφωνα με διαταγή του ΓΣΔΜΑ, άρχισε η προώθηση του υλικού της ταξιαρχίας στο λιμένα της Βηρυτού, για τη φόρτωσή του σε πλοία. Το προσωπικό της άρχισε να μεταφέρεται σιδηροδρομικώς, από το πρωί της 4ης Αυγούστου, στο λιμένα της Χάιφας.

Η μετακίνηση της ταξιαρχίας έγινε από το ολλανδικό υπερωκεάνιο «Ρουίς», το οποίο απέπλευσε από το λιμένα της Χάιφας στις 4:45 της 7ης του μηνός, με προορισμό τον Τάραντα της Ιταλίας, όπου αφίχθη το πρωί της 11ης Αυγούστου 1944.

Κατόπιν μετακινήθηκε στην περιοχή του Σπολέτο και τέθηκε τακτικώς υπό τις διαταγές της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας του Στρατηγού Weir (Γουέιρ). Στις 28 Αυγούστου, αφού ενισχύθηκε με τρεις ουλαμούς Μεταφορών από τη μεραρχία, διατάχθηκε απ’ αυτήν να προωθηθεί στη ζώνη των πρόσω.

Η είσοδος της III ΕΟΤ στον αγώνα

Στις 3 Σεπτεμβρίου η III EOT άλλαξε τακτική υπαγωγή, τέθηκε υπό τις διαταγές της 5ης Καναδικής Μεραρχίας ως εφεδρική της και διατάχθηκε να μετακινηθεί στην περιοχή της Σάντα Μαρία Πιετραφίττα, σε απόσταση οκτώ χιλιομέτρων από τη γραμμή του μετώπου.

Το μεσημέρι της 7ης Σεπτεμβρίου ο διοικητής της ταξιαρχίας κλήθηκε στο στρατηγείο της 1ης Καναδικής Μεραρχίας, προκειμένου να ενημερωθεί για την τακτική κατάσταση και την αποστολή του. Σύμφωνα με αυτήν, η ταξιαρχία έπρεπε να κινηθεί τη νύχτα της 8ης προς την 9η Σεπτεμβρίου και να αντικαταστήσει την 3η Καναδική Ταξιαρχία, που είχε εγκατασταθεί αμυντικώς βορειοδυτικά της πόλεως Καττόλικα. Αποστολή της ήταν να καλύπτει το δεξιό πλευρό της 1ης Καναδικής Μεραρχίας, κατά την επίθεση που σχεδιαζόταν να ενεργήσει η τελευταία προς την κατεύθυνση του Ρίμινι.

Η Μάχη του Ρίμινι (14-21 Σεπτεμβρίου 1944)

Τη νύχτα της 13ης προς τη 14η Σεπτεμβρίου η 1η Καναδική Μεραρχία συγκεντρώθηκε στην περιοχή νότια του ποταμού Μαράνο, για να εξαπολύσει επίθεση στις 6:30 της 14ης Σεπτεμβρίου. Η III EOT διατάχθηκε να ενεργήσει νυχτερινή επίθεση στις 2:00 της ίδιας ημέρας, σε συνδυασμό με την 3η Καναδική Ταξιαρχία, η οποία θα ενεργούσε στο αριστερό πλευρό της. Η κίνηση των τμημάτων της ταξιαρχίας για την κατάληψη της βάσεως εξορμήσεως άρχισε τις τελευταίες νυχτερινές ώρες της 13ης προς τη 14η Σεπτεμβρίου.

Η επίθεση της ταξιαρχίας άρχισε στις 16:00 της 20ής Σεπτεμβρίου με το Ι Τάγμα ύστερα από δεκάλεπτο βομβαρδισμό πυροβολικού. Με την υποστήριξη των αρμάτων μάχης και με σκληρό αγώνα κατέλαβε τη Σάντα Μαρία ντε λε Κολονέλε. Ακολούθησε στις 16:30 η επίθεση του II Τάγματος με την υποστήριξη πυροβολικού και αρμάτων μάχης. Το τάγμα, πολεμώντας ηρωικά, εξουδετέρωσε τη γερμανική αντίσταση στον τομέα του και στις 20:00 προωθήθηκε σε απόσταση 1.200 μέτρων νοτιοανατολικά του Ρίμινι, πετυχαίνοντας τον πρώτο αντικειμενικό σκοπό της ημέρας αυτής.

Το Ρίμινι έπεσε τελικά στις 9:00 της 21ης Σεπτεμβρίου 1944. Η κατάληψή του, για την οποία χρειάστηκε σκληρή μάχη από σπίτι σε σπίτι και από πολυβολείο σε πολυβολείο, ήταν το έπαθλο του σκληρού αγώνα της III EOT εναντίον ενός εχθρού που είχε ισχυρή αμυντική οργάνωση και υπερασπιζόταν με πείσμα τις θέσεις του.

Τις απογευματινές ώρες της 21ης Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε στην πλατεία της πόλης τελετή, με την παρουσία αντιπροσωπειών ελληνικών, καναδικών και νεοζηλανδικών μονάδων, για να αποδοθούν τιμές στην πολεμική σημαία του II Τάγματος, που πρώτο εισήλθε στο Ρίμινι. Έκτοτε η ΙΙΙ ΕΟΤ ονομάστηκε «Ταξιαρχία Ρίμινι».

Ο διοικητής των Συμμαχικών στρατευμάτων, στρατηγός Αλεξάντερ, σε έκθεσή του με τον τίτλο «Οι Σύμμαχοι Στρατοί στην Ιταλία από τις 3 Σεπτεμβρίου 1943 μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου 1944» σημειώνει για τη δράση της III EOT τα εξής: «Στις 20 Σεπτεμβρίου, έπειτα από πάλη χωρίς ελπίδα, εκκαθαρίστηκε το Σαν Φορτουνάτο και στη διάρκεια της νύχτας οι Έλληνες, υπό τη διοίκηση της 1ης Καναδικής Μεραρχίας, εισήλθαν στο Ρίμινι. Ήμουν ευτυχής, γιατί η επιτυχία αυτή είχε τόσο έγκαιρα λαμπρύνει τα πεπρωμένα της ηρωικής αυτής χώρας, που ήταν η μόνη μαχόμενη σύμμαχος στο πλευρό μας σε στιγμές ζοφερές και γιατί μία νέα νίκη στην Ιταλία είχε προστεθεί στη δόξα που αποκτήθηκε στα βουνά της Αλβανίας».