Ο γνώριμος ήχος στις σιδηροτροχιές γινόταν όλο και περισσότερο αισθητός. Όταν πλέον δυνάμωνε, ένα δυνατό σφύριγμα του σταθμάρχη το καθησύχαζε, κρατώντας το ήσυχο μόνο για λίγα λεπτά, στο σιδηροδρομικό Σταθμό του Πυθίου, μέχρι η μεγάλη ατμομηχανή να πάρει ξανά μια δυνατή «ανάσα» για να σύρει στην πλάτη της τα 17 βαγόνια του θρυλικού Orient Express (Οριάν Εξπρές), που θα συνέχιζε το ταξίδι του με προορισμό την Κωνσταντινούπολη.
«Είμαστε πλέον στην Ευρώπη», έλεγαν υπερήφανα οι λιγοστοί κάτοικοι του ακριτικού χωριού του Πυθίου, που «έκλεβαν» μία σταγόνα από την αίγλη μιας άλλης ζωής, με το «πέρασμα» του πρώτου υπερπολυτελούς, διηπειρωτικού τρένου της Ευρώπης, που μέσα σε τρεις μέρες, διένυε περίπου 2.740 χιλιόμετρα από το Παρίσι έως την Κωνσταντινούπολη, αλλά έκανε αυτή τη μικρή στάση και στον σιδηροδρομικό σταθμό του Πυθίου, στην άκρη του Έβρου.
«Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Πυθίου Έβρου αποτελούσε έναν συγκοινωνιακό κόμβο σύνδεσης Ανατολής και Δύσης καθώς ήταν και ο μοναδικός συνοριακός σιδηροδρομικός σταθμός στα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία. Το 1889 τέθηκε σε λειτουργία η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή που θα ένωνε απευθείας το Παρίσι με την Κωνσταντινούπολη, μέσω Βουδαπέστης και Βελιγραδίου. Στη σιδηροδρομική αυτή γραμμή, σταθμός του Orient Express αποτελούσε και το Πύθιο, ενώ χρειάστηκε να κατασκευαστούν στον Έβρο δύο σιδηροδρομικές γέφυρες», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Οργανωτικός Γραμματέας του Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου «ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ-Γνώση & Δράση», Γιάννης Σαρσάκης.
Σε κείμενο του «Καστροπολίτη» Ευάγγελου Σοβαρά αναφέρεται πως «μεταξύ του 1870 – 1873 κατασκευάστηκε το μεγαλύτερο τμήμα του μεγάλου σιδηροδρομικού δικτύου της ORIENT EXPRESS, που συνέδεε τη Βιέννη με την Κωνσταντινούπολη. Στο πλαίσιο αυτού του έργου κατασκευάστηκαν και δύο σιδηροδρομικές γέφυρες βόρεια του Έβρου: μία στην περιοχή του χωριού Μαράσια και μία ανατολικά του χωριού Πύθιο, πλησίον του ομώνυμου Σιδηροδρομικού Σταθμού. Η σιδηροδρομική αυτή γέφυρα ήταν συνολικού μήκους 154 μέτρων (εκ των οποίων ανήκαν τα μισά στην Ελλάδα και τα μισά στην Τουρκία). Βρίσκεται πλησίον του ομώνυμου Σιδηροδρομικού Σταθμού, που αποτέλεσε σημαντικό κόμβο για τη γραμμή της ORIENT EXPRESS, καθώς συνέδεε το Πύθιο με την Κωνσταντινούπολη, τη Βιέννη και αργότερα με τη Θεσσαλονίκη. Οι γέφυρες τέθηκαν επίσημα σε λειτουργία το 1874 και για έναν αιώνα σχεδόν χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον για τη μετακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων, από και προς την κεντρική Ευρώπη», αναφέρει στο σύγγραμμά του ο κ. Σοβαράς.
Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Πυθίου για περισσότερο από έναν αιώνα ήταν από τους σημαντικότερους σταθμούς του Orient Express, αλλά και πολλές άλλες αμαξοστοιχίες που διέρχονταν από αυτόν καθημερινά, με πλήθος επιβατών που διακινούνταν μεταξύ Κωνσταντινούπολης και κεντρικής Ευρώπης. Διέθετε τελωνείο, αστυνομικό σταθμό, πανδοχεία και καταλύματα για τους επιβάτες. Όμως, ο πάλαι γνωστός της εποχής σιδηροδρομικός σταθμός του Πυθίου δεν άφησε αδιάφορους τους Βούλγαρους εθνικιστές στις αρχές του 20ου αιώνα. Έτσι, στις 14 Αυγούστου του 1903 «πλήγωσαν» τη λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου στην περιοχή, με βομβιστική ενέργεια κατά της αμαξοστοιχίας του Orient Express.
Ανατίναξαν δύο βαγόνια
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δημοσιογράφος – ιστορικός ερευνητής, Παντελής Αθανασιάδης, «στις 14 Αυγούστου 1903, Βούλγαροι αντάρτες, ανατίναξαν δύο βαγόνια του Orient Express, που βρίσκονταν στον σταθμό του Πυθίου. Αποτέλεσμα της επίθεσης ήταν 6 νεκροί και 16 τραυματίες. «Ένα επείγον τηλεγράφημα που έφτασε από την Αδριανούπολη στο υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα, το βράδυ της 14ης Αυγούστου 1903, κινητοποίησε τους πάντες. Ο πρόξενος Νικολάου τηλεγραφούσε: “Αμαξοστοιχία rapide εξ Ευρώπης κατερχομένη δια Κων/πολιν εν σταθμώ Kouleli Bourgas (όπως ονομάζονταν επί Οθωμανοκρατίας το σημερινό Πύθιο), ανετινάχθη υπό Βουλγάρων επιβιβασθέντων εν τη αμαξοστοιχία εν Βουλγαρία. Εφονεύθησαν τινές και επληγώθησαν. Συνελήφθησαν πέντε επιβάται ένοχοι”. Ακολούθησε και δεύτερο τηλεγράφημα: «Κατόπιν σημερινού τηλεγραφήματος καθέκαστα: Δύο βαγόνια εθραύσθησαν, 16 επληγώθησαν και 6 εφονεύθησαν ών είς Έλλην Δημήτριος Χαραλαμπάκος εξ Ουζούν Κιοπρού. Άπαντες λοιποί Οθωμανοί…», εξιστορεί ο κ. Αθανασιάδης.
Το πολυτελέστατο τρένο, που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από συγγραφείς και ποιητές παγκοσμίου κύρους, με ανέσεις που οικονομικά μπορούσαν να απολαύσουν μόνο εκλεκτοί, πολύ εύποροι, ταξιδιώτες, συνέχισε τα διηπειρωτικά ταξίδια του, διασχίζοντας το σταθμό του Πυθίου, μετά την αποκατάσταση των σιδηροδρομικών γραμμών στο Πύθιο και το πέρας του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 1919 τοποθετήθηκε στο προαύλιο του σιδηροδρομικού σταθμού, Μνημείο Πεσόντων του Γαλλικού Στρατού (45ο Σύνταγμα Πεζικού), το οποίο εγκαταστάθηκε το διάστημα 1919-1920, στο πλαίσιο της κατάληψης της περιοχής από τις δυνάμεις της Διασυμμαχικής Διοίκησης Θράκης.
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το τρένο μπορούσε να περνά μέσα από τη σήραγγα του Σεμπλόν, γι’ αυτό και ονομάστηκε Σεμπλόν Orient Express. Ξεκίνησε μάλιστα να κινείται με ηλεκτρική ενέργεια αντί ατμού και έτσι πήγαινε πολύ πιο γρήγορα.
«Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης 1923, το Orient Express διερχόταν από το τμήμα Πυθίου – Σβίλενγραδ χωρίς καμία στάση, πλην του σταθμού του Πυθίου» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο συγγραφέας, Ελευθέριος Τσινταράκης.
Η αίγλη του Orient Express
«Το Orient Express, παρέμεινε όμως τόσο ακριβό που μπορούσαν ελάχιστοι να το χρησιμοποιούν. Οι κάτοικοι όμως του Πυθίου ζούσαν στιγμές μέσα από την αίγλη του, ενώ όλοι το χρησιμοποιούσαν και σαν ρολόι, καθώς δεν αργούσε ούτε ένα λεπτό από τον προορισμό του. «Πέντε πήγε. Έφτασε το Όριαντ… άντε να πάμε σπίτι», έλεγαν οι αγρότες και οι εργάτες της περιοχής στο άκουσμά του», αναφέρει χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Αθανασιάδης, που επισημαίνει πόσο ακριβής ήταν η έλευση του τρένου στον σταθμό.
Ο σταθμός του Πυθίου παρέμεινε σε πλήρη λειτουργία μέχρι το 1950, ενώ ιστορικά καταγράφεται το Orient Express να σταθμεύει στο Πύθιο, ολιγόλεπτα, μέχρι και το 1962.
Με το πέρας των χρόνων, ο σιδηροδρομικός σταθμός του Πυθίου, παρά τη γεωστρατηγική και ιστορική σημασία του, αλλά και τη μοναδική του τεχνοτροπία, εγκαταλείφθηκε, ενώ σήμερα η σιδηροδρομική γραμμή εξυπηρετεί περιστασιακά εμπορικούς σκοπούς, μεταξύ των δύο χωρών Ελλάδας και Τουρκίας.
Βαγόνια του αυθεντικού Orient Express βρέθηκαν εγκαταλελειμμένα στο Βέλγιο. Τη δεκαετία του 1970, ο Αμερικανός Τζέιμς Σέργουντ, ιδρυτής της Belmond, σε μία δημοπρασία στο Μονακό αγόρασε δύο ερειπωμένα βαγόνια. Μέχρι το 1982 είχε εντοπίσει άλλα 17 βαγόνια, τα οποία και ανακατασκεύασε, δίνοντάς τους την πολυτέλεια του πρώτου Orient Express του 1883.
Το σημερινό διάσημο πεντάστερο τρένο Venice Simplon Orient Express, εκτελεί σήμερα τη γραμμή από το Λονδίνο στη Βενετία, διαρκεί 24 ώρες και στοιχίζει 4,993 ευρώ το άτομο.
Πάρα ταύτα, αξιοσημείωτο είναι πως δύο βαγόνια του αυθεντικού Orient Express, μια κλινάμαξα και το εστιατόριο, φιλοξενούνται ως εκθέματα στο Σιδηροδρομικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης.
*Οι φωτογραφίες του Orient Express και του σιδηροδρομικού σταθμού του Πυθίου παραχωρήθηκαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το αρχείο του Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου «ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ-Γνώση & Δράση», από το αρχείου του δημοσιογράφου ιστορικού ερευνητή, Παντελή Αθανασιάδη και το αρχείο του συγγραφέα Ελευθέριου Τσινταράκη
ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ
