Γράφει ο Μιχαήλ Β. Χριστίδης
Νέο κεφάλαιο στη «ζωή» της Εγνατίας οδού ξεκινά με την πρόσφατη απόφαση παραχώρησης του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσής της σε ιδιωτικό όμιλο.
Δεν είναι ίσως ευρέως γνωστό ότι η Εγνατία συνιστά και την συμμετοχή της χώρας μας στον «Δακτύλιο του Ευξείνου Πόντου», το μεγάλο περιφερειακό έργο υποδομής του «Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου» (ΟΣΕΠ). Η Ελλάδα αποτελεί σημαντικό ιδρυτικό μέλος του ΟΣΕΠ και τα πλεονεκτήματα – αλλά και προβλήματα – της Εγνατίας για την βελτίωση της περιφερειακής συνδεσιμότητας απασχολούν και τις αρμόδιες Ομάδες Εργασίας του ΟΣΕΠ.
Πέρα από την αναμφισβήτητη εθνική σημασία της, η Εγνατία – μαζί με τους κάθετους άξονες της – συνδέει τη χώρα μας με τους 4 γείτονες και εξυπηρετεί τους οδηγούς οχημάτων από πλειάδα χωρών της ευρύτερης περιοχής.
Το 1997 η κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση της Εγνατίας ανατέθηκε στην «Εγνατία Οδός Α.Ε.» (ΕΟΑΕ) που ιδρύθηκε το 1995, ώστε με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια να επιτελεί αποτελεσματικότερα το έργο της. Ο κύριος οδικός άξονας της Εγνατίας αποπερατώθηκε το 2009.
Μετά την οικονομική κρίση του 2010, την υποβολή της Εγνατίας στην εποπτεία του ΤΑΙΠΕΔ και τον συνακόλουθο υπολογισμό των εσόδων της για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους της χώρας, το έργο ικανοποιητικής συντήρησης και λειτουργίας της αντιμετώπισε δυσχέρειες.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους αλλοδαπούς κυρίως χρήστες της Εγνατίας παραμένει η παντελής έλλειψη σταθμών εξυπηρέτησης ΣΕΑ κατά μήκος των 658 χλμ. της. Υπάρχουν λίγοι μόνο ανοικτοί χώροι στάθμευσης, χωρίς τις αναγκαίες υποδομές ασφάλειας για οδηγούς, επιβάτες και μεταφερόμενα εμπορεύματα.
Άλλα προβλήματα είναι η συνεχής εναλλαγή της ποιότητας του οδοστρώματος, η έλλειψη συντήρησης ικανών τμημάτων της Εγνατίας και η εκνευριστική πύκνωση των ξεπερασμένων σταθμών διοδίων, τα οποία προκαλούν καθυστερήσεις, μακρές «ουρές» οχημάτων ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες και εμφανή επιβάρυνση του περιβάλλοντος με τους πρόσθετους ρύπους από την συχνή στάση και επανεκκίνηση των βαρέων κυρίως οχημάτων.
Είναι γνωστό ότι μεγάλος αριθμός επιβατικών, λεωφορείων και φορτηγών που κινούνται στην Εγνατία προέρχονται από τρίτες χώρες. Σημαντικός είναι ο αριθμός των Τουρκικών φορτηγών που διασχίζουν την Εγνατία από τα Ε/Τ σύνορα μέχρι το λιμάνι της Ηγουμενίτσας και αντίστροφα. Τους καλοκαιρινούς μήνες η κυκλοφορία αυξάνει με τα χιλιάδες οχήματα από Βαλκανικές χώρες που οδεύουν προς στα τουριστικά θέρετρα της Β. Ελλάδος. Η κατάσταση επιβαρύνεται και με τα χιλιάδες οχήματα Τούρκων μεταναστών που κατευθύνονται στη Τουρκία οικογενειακώς για τις καλοκαιρινές διακοπές τους και επιστρέφουν λίγες εβδομάδες αργότερα στις χώρες διαμονής τους.
Η έλλειψη σταθμών εξυπηρέτησης για όλους αυτούς τους ταξιδιώτες 10 χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας της Εγνατίας υποχρεώνει πολλούς δυνητικούς χρήστες να επιλέξουν άλλες εναλλακτικές οδούς, προς ζημία της ίδιας της Εγνατίας.
Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε πρόσκληση προτάσεων για βελτίωση του δικτύου ασφαλών χώρων στάθμευσης φορτηγών οχημάτων (SSTPAs – Safe & Secure Truck Parking Areas) ύψους 100 εκατ. Ευρώ. Η χώρα μας μπορεί να υποβάλλει προτάσεις που θα στοχεύουν στην ριζική αναβάθμιση των υφιστάμενων χώρων στάθμευσης και στην δημιουργία σύγχρονων σταθμών ανεφοδιασμού στην Εγνατία.
Για την αποφυγή των πολύωρων καθυστερήσεων και της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης που προκαλεί ο μεγάλος αριθμός σταθμών διοδίων θα πρέπει να υιοθετηθούν σύγχρονοι τρόποι είσπραξής των, π.χ. με την ηλεκτρονική καταγραφή εισόδου και παρακολούθηση κάθε οχήματος στην Εγνατία και την καταβολή τους κατά την έξοδό του από αυτήν.
Κρίνω αναγκαίο να αναφερθώ και στον Ελληνικό συνοριακό σταθμό Κήπων στα Ε/Τ σύνορα, ο οποίος αδυνατεί να ανταποκριθεί στην αυξημένη κίνηση ανθρώπων και οχημάτων: ουρές χιλιομέτρων από φορτηγά και επιβατικά παρατηρούνται συχνά επί Ελληνικού εδάφους, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Για τους οδηγούς και επιβάτες των οχημάτων αυτών, που πολλές φορές αναμένουν για ώρες ή και μέρες να περάσουν από τους απαραίτητους ελέγχους, δεν υπάρχει η ελάχιστη πρόνοια εξυπηρέτησης, ακόμη και των ανθρώπινων αναγκών τους. Η αντιαισθητική και επικίνδυνη ρύπανση του άμεσου περιβάλλοντος είναι ορατή καθ’ όλο το μήκος των τελευταίων χιλιομέτρων πριν από τον συνοριακό σταθμό.
Σημειώνω ότι από την πλευρά της η Τουρκία ολοκληρώνει την περίοδο αυτή την δεύτερη αναβάθμιση του δικού της συνοριακού σταθμού στα Ύψαλα, με την γνωστή πια «μεγαλοπρέπεια» – αλλά και εντυπωσιακή λειτουργικότητα – των δημοσίων κτιρίων και υποδομών της. Η αναπόφευκτη σύγκριση είναι αμείλικτη.
Πρόσφατα ο ΟΣΕΠ παρουσίασε στις χώρες-μέλη του πρότυπο συνοριακό σταθμό, με ανέσεις για οδηγούς και επιβάτες, ιδιαίτερα για εκείνους των φορτηγών διεθνών μεταφορών (π.χ. με ασφαλείς χώρους φύλαξης, αίθουσες ψυχαγωγίας, ξεκούρασης, εστίασης, κλπ.). Η χώρα μας μπορεί να επωφεληθεί της σχετικής διεθνούς εμπειρίας και της στήριξης του ΟΣΕΠ για να προχωρήσει στην επείγουσα αναβάθμιση του σταθμού Κήπων.
Τέλος, θα πρέπει να προχωρήσει και η κατασκευή της νέας γέφυρας στον ποταμό Έβρο που θα διευκολύνει την απρόσκοπτη κίνηση όλων των οχημάτων. Η σχετική πρόταση προς τις Ελληνικές αρχές υποβλήθηκε από τον υπογράφοντα το 2004 και οδήγησε στην σύναψη διμερούς Συμφωνίας το 2006, η οποία κυρώθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το 2007 (Νόμος 3579/2007) και από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση το 2011. Στο αιτιολογικό του σχετικού νομοσχεδίου αναφερόταν ότι «η δεύτερη διασυνοριακή γέφυρα θα κατασκευαστεί πλησίον της υφιστάμενης οδικής γέφυρας. Η κατασκευή της νέας γέφυρας θα γίνει από την κάθε χώρα, στα πλαίσια της επικράτειας της».
Συμπερασματικά, η ενίσχυση της διεθνούς και περιφερειακής σημασίας της Εγνατίας προϋποθέτει την χωρίς άλλη χρονοτριβή αντιμετώπιση των παραπάνω σοβαρών προβλημάτων και κωλυμάτων που αντιμετωπίζουν σήμερα οι αλλοδαποί – και όχι μόνο – χρήστες της.
*Ο Μιχαήλ Β. Χριστίδης, Πρέσβης (ε.τ.) είναι Πρώην Γενικός Γραμματέας ΟΣΕΠ (2015 – 2021),
Πρώην Πρέσβης της Ελλάδος στην Τουρκία (2002 – 2005)
Πηγή: kathimerini.gr
