Γράφει η Άννα Βαμβακερού, Ψυχολόγος M.Sc. και Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια:
Περισσότερες από 10 μέρες παρατηρείται το ενεργό μέτωπο πυρκαγιάς στον Έβρο, ενώ την ίδια στιγμή οι πολλαπλές εστίες φωτιάς σε ολόκληρη την χώρα τείνουν να κανονικοποιηθούν.
Την στιγμή που ολόκληρη η κοινωνία αντιμετωπίζει μία κρίση πυροδοτούμενη από μία φυσική καταστροφή και εντασσόμενη στις «κρίσεις καταστάσεων» όπως συναντάται στην βιβλιογραφία, οι γονείς, οι φροντιστές αλλά και οι εργαζόμενοι σε τομείς που εμπεριέχουν την συμμετοχή παιδιών και εφήβων βρίσκονται αντιμέτωποι με μία επιπρόσθετη ευθύνη. Καλούνται να αντιμετωπίσουν το βάρος του βιώματος των παιδιών και των εφήβων. Η συζήτηση αναφορικά με την πυρκαγιά όσο δύσκολη είναι, άλλο τόσο αναγκαία χρήζει. Αν και δεν υπάρχει ένας μοναδικός και σωστός τρόπος για να συνομιλήσουμε με τα παιδιά και τους εφήβους για το προκείμενο θέμα, υπάρχουν ορισμένα σημεία που ωφελεί να λάβουμε υπόψη.
Προκειμένου να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά θα πρέπει πρώτα:
Να αναλογισθούμε ότι τα συναισθήματα… ο φόβος, η λύπη, ο θυμός… είναι κοινά σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ακόμη και εάν η έκφραση τους διαφέρει, η στάση που διατηρούμε απέναντι τους αξίζει εξίσου την αποδοχή και τον σεβασμό μας!
Τι πρέπει να προσέξουμε συζητώντας με τα παιδιά και τους εφήβους:
- Λεξιλόγιο και Σχήματα Λόγου: Οι λέξεις, οι εκφράσεις αλλά και τα νοήματα που δίνει ο ενήλικας γύρω από το γεγονός θα πρέπει να είναι ανάλογα της ηλικίας και του αναπτυξιακού σταδίου του παιδιού.
- Ερμηνείες και Πληροφορίες: Τα παιδιά, ειδικότερα όσα βρίσκονται σε μικρότερες ηλικιακές ομάδες, είναι πιθανόν να θέσουν πολλά ερωτήματα. Προτείνεται οι ενήλικες να είναι όσο το δυνατόν ενημερωμένοι και να απαντούν βάσει δεδομένων και όχι υποθέσεων.
- «Ψευδής Καθησυχασμός» :Η ανάγκη για άμεση ανακούφιση των παιδιών ενδέχεται να οδηγήσει στην απόκρυψη ή αλλοίωση των γεγονότων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κλίμα ασφάλειας. Ωστόσο, ελλοχεύει ο κίνδυνος το παιδί να μπερδευτεί περισσότερο και ο ενήλικας να αμφισβητηθεί, χάνοντας την αξιοπιστία του.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά και τους εφήβους:
- Λεκτικοποίηση σκέψεων και συναισθημάτων: Η πληροφορία στην σκέψη και το συναίσθημα των παιδιών και των εφήβων δύναται να είναι συγκεχυμένη. Ενθαρρύνεται η παροχή βοήθειας ώστε να περιγράψουν λεκτικά αυτό που συμβαίνει μέσα τους, εξωτερικεύοντας το. Σημειώνεται ότι πολλά παιδιά ίσως δυσκολεύονται να μετατρέψουν το βίωμα σε λέξεις και χρειάζονται την υποστήριξη του ενήλικα ώστε να εκφρασθούν μέσω του παιχνιδιού ή της τέχνης.
- Έκθεση σε θετικές εικόνες: Προτείνεται η περιορισμένη έκθεση σε εικόνες αναμετάδοσης της πυρκαγιάς, καθώς η αυξημένη θέαση του στρεσογόνου ερεθίσματος, ενδέχεται να είναι βλαπτική για την ψυχική υγεία του παιδιού και του εφήβου. Εν αντιθέσει, ενθαρρύνεται η προβολή θετικών εικόνων, όπως των ανθρώπων της πρώτης γραμμής αλλά και των εθελοντικών ομάδων. Ιδιαίτερα χρήσιμη κρίνεται η ενεργή εμπλοκή του παιδιού και του εφήβου, όπως για παράδειγμα μέσω της παροχής βοήθειας με την προσφοράς προϊόντων που ζητούνται από την πυροσβεστική υπηρεσία, έτσι ώστε να ανακτηθεί η αίσθηση ελέγχου.
- Διατήρηση της κανονικότητας: Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι καλό να προτρέπονται να συνεχίσουν (εφόσον είναι εφικτό) τις δραστηριότητες της καθημερινότητας τους, όπως είναι το σχολείο ή το παιχνίδι με φίλους.
Κάθε ψυχοσύνθεση είναι μοναδική και γι’ αυτό καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική η διαρκής παρατήρηση του παιδιού και του εφήβου. Μπορεί να υπάρξουν αλλαγές στον ύπνο, στο παιχνίδι, στην ομιλητικότητα, στην αλληλεπίδραση αλλά και εμφάνιση σωματικών δυσκολιών, όπως πόνος στο κεφάλι ή στο στομάχι κ.α.
Στην περίπτωση όπου τα συμπτώματα παρουσιάζονται πολύ έντονα και επίμονα, παρακωλύοντας την λειτουργικότητα του παιδιού και του εφήβου συστήνεται η επικοινωνία με κάποιον ειδικό.
Όσο πιο προετοιμασμένος είναι ο ενήλικας, τόσο πιο συντονισμένα θα είναι τα αντανακλαστικά του απέναντι στην φροντίδα των αναγκών του παιδιού και του εφήβου.
Της Άννας Βαμβακερού, Ψυχολόγος M.Sc. και Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
Η Βαμβακερού Άννα είναι Ψυχολόγος M.Sc. και Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια. Σπούδασε Ψυχολογία στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, και συνέχισε τις σπουδές της στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Ψυχική Υγεία Παιδιού και Εφήβου» του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Ειδικεύεται στην Συστημική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική στο Κέντρο Συστημικής Μελέτης και Θεραπείας Θεσσαλονίκης (Κε.Σ.Με.Θ.Θ). Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και σεμινάρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ εκπροσώπησε στην Ελλάδα την καμπάνια Mind the Mind και το Research Summer School 2022, της E.F.P.S.A.
