Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου και καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το 1972, με στόχο την αφύπνιση του παγκόσμιου κοινού σχετικά με περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Ο πρώτος εορτασμός έλαβε χώρα 2 έτη αργότερα, το 1974.
Το ιστορικό
Το 1972 θεωρείται το σημείο καμπής για την δημιουργία της διεθνούς περιβαλλοντικής πολιτικής. Από τις 5 έως τις 16 Ιουνίου του έτους αυτού πραγματοποιήθηκε στην Στοκχόλμη της Σουηδίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ το πρώτο μεγάλο συνέδριο για περιβαλλοντικά θέματα. Μέχρι τότε τα περιβαλλοντικά ζητήματα θεωρούνταν προβλήματα τοπικά ή περιφερειακά και εντοπίζονταν κυρίως στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, δηλαδή τις περιοχές του κόσμου με μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη. Άλλωστε το περιβάλλον δεν ήταν στις προτεραιότητες του ΟΗΕ, όταν ιδρύθηκε το 1945, αμέσως μετά την λήξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Διάσκεψη για το Ανθρώπινο Περιβάλλον ή Διάσκεψη της Στοκχόλμης, όπως έμεινε στην ιστορία, είχε ως στόχο να βρεθεί ένας κοινός τόπος από την διεθνή κοινότητα για την διατήρηση και την ενίσχυση του ανθρώπινου περιβάλλοντος.
Στα τέλη του 1972 και συγκεκριμένα στις 15 Δεκεμβρίου, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, εξέδωσε ψήφισμα που όριζε την 5η Ιουνίου (πρώτη ημέρα των εργασιών της Διάσκεψης της Στοκχόλμης) ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και παρότρυνε τις «κυβερνήσεις και τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών να αναλαμβάνουν κάθε χρόνο την ίδια ημέρα παγκόσμιες δραστηριότητες για τη διατήρηση και την ενίσχυση του περιβάλλοντος, με σκοπό την εμβάθυνση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και την επιδίωξη της αποφασιστικότητας, όπως αυτή εκφράστηκε στη Διάσκεψη της Στοκχόλμης».
Επίσης την ίδια ημέρα, σύνεδροι ενέκριναν ένα άλλο ψήφισμα που οδήγησε στη δημιουργία του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP), του εξειδικευμένου οργανισμού του ΟΗΕ για περιβαλλοντικά θέματα με έδρα το Ναϊρόμπι της Κένυας.
Από τoν πρώτο εορτασμό το 1974, η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος βοήθησε το UNEP να ευαισθητοποιήσει την διεθνή κοινή γνώμη, να αναδείξει θέματα, όπως η εξάντληση της στιβάδας του όζοντος, οι τοξικές χημικές ουσίες, η απερήμωση και η υπερθέρμανση του πλανήτη και να εξελιχθεί σε μια παγκόσμια πλατφόρμα για την ανάληψη δράσης σε επείγοντα περιβαλλοντικά θέματα. Εκατομμύρια άνθρωποι συμμετείχαν με την πάροδο των ετών στις δράσεις για το περιβάλλον, συμβάλλοντας στην αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών, καθώς και στην εθνική και διεθνή περιβαλλοντική πολιτική.
Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2024
Το θέμα για το 2024, “Η γη μας, το μέλλον μας. Είμαστε η #GenerationRestoration” τονίζει τη σημασία της αποκατάστασης της γης, της καταπολέμησης της ερημοποίησης και της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στην ξηρασία.
Επί του παρόντος, έως και το 40% της παγκόσμιας γης έχει υποβαθμιστεί, με επιπτώσεις σε περίπου 3,2 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως λόγω της ερημοποίησης. Επιπλέον, οι προβλέψεις δείχνουν ότι μέχρι το 2050, πάνω από τα τρία τέταρτα του παγκόσμιου πληθυσμού θα επηρεάζονται από την ξηρασία.
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος προηγείται της COP16 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (UNCCD), η οποία θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο του 2024 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η διάσκεψη αυτή αναμένεται να είναι η μεγαλύτερη διεθνής συνάντηση για τη γη και την ξηρασία.
Η ανθρωπογενής περιβαλλοντική ζημία κλιμακώνεται, με σοβαρές συνέπειες όπως η κλιματική αλλαγή, η απώλεια οικοσυστημάτων και η ερημοποίηση των εδαφών.
Είναι καθήκον μας ως σημερινή γενιά να προστατεύσουμε το περιβάλλον και να επαναφέρουμε τη γη και τη φύση στη φυσική τους κατάσταση,
Το μήνυμα του γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες
Η ανθρωπότητα εξαρτάται από τη γη. Ωστόσο, σε όλον τον κόσμο, υπάρχει ο τοξικός συνδυασμός της ρύπανσης, της κλιματικής κρίσης και του αποδεκατισμού της βιοποικιλότητας που μετατρέπουν τα υγιή εδάφη σε ερήμους και τα ακμάζοντα οικοσυστήματα σε νεκρές ζώνες. Καταστρέφουν τα δάση και τα λιβάδια και δεν επιτρέπουν στη γη να στηρίξει τα οικοσυστήματα, τη γεωργία και τις κοινότητες.
Αυτό σημαίνει ότι οι καλλιέργειες δεν θα αποδώσουν, οι πηγές νερού θα εξαφανιστούν, οι οικονομίες θα αποδυναμωθούν και οι κοινότητες θα κινδυνεύσουν – οι φτωχότεροι θα υποστούν τις περισσότερες συνέπειες. Η βιώσιμη ανάπτυξη πλήττεται. Έχουμε παγιδευτεί σε ένα θανατηφόρο φαύλο κύκλο – η εκμετάλλευση της γης ευθύνεται για το έντεκα τοις εκατό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που επηρεάζουν τον πλανήτη μας. Ήρθε η ώρα να απελευθερωθούμε.
Οι χώρες πρέπει να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους σχετικά με την αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων και των εδαφών με βάση τη συμφωνία του Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ για τη βιοποικιλότητα. Πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα νέα εθνικά σχέδια δράσης για το κλίμα ώστε να καθορίσουν πως θα σταματήσουν και θα αντιστρέψουν την αποψίλωση των δασών μέχρι το 2030. Και θα πρέπει να αυξήσουμε δραστικά τη χρηματοδότηση για να στηρίξουμε τις αναπτυσσόμενες χώρες ώστε να προσαρμοστούν στα βίαια καιρικά φαινόμενα, να προστατεύσουν τη φύση και να προωθήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η αδράνεια μας κοστίζει ακριβά. Αλλά η ταχεία και αποτελεσματική δράση θα αναβιώσει την οικονομία. Κάθε δολάριο που επενδύεται στην αποκατάσταση του οικοσυστήματος επιστρέφει τριάντα δολάρια ως οικονομικό όφελος.
Είμαστε η υπεύθυνη γενιά για την αποκατάσταση. Μαζί, ως δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για τη γη και την ανθρωπότητα.
