Ο κ. Πασχάλης Στειρόπουλος, υπεύθυνος της ΟΕ ΧΑΠ της ΕΠΕ, καθηγητής Πνευμονολογίας ΔΠΘ, διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής του ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, επισημαίνει τη σημασία της εξέτασης που θέτει τη διάγνωση της νόσου, δηλαδή της σπιρομέτρησης
«Για να δούμε τι ξέρεις για τους πνεύμονές σου…» είναι το κεντρικό μήνυμα της ενημερωτικής εκστρατείας που πραγματοποιεί η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) για την Παγκόσμια Ημέρα Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ).
Στόχος της εκστρατείας είναι η ευαισθητοποίηση των πολιτών και ειδικότερα των καπνιστών αναφορικά με τη νόσο, η οποία για πολλά χρόνια, συνήθως πάνω από 10-15 αναπτύσσεται σιωπηλά, προκαλώντας ήπιες ενοχλήσεις, χωρίς να δίνει ανησυχητικά προειδοποιητικά συμπτώματα.
Η ΕΠΕ, στο πλαίσιο της εκστρατείας, έχει προγραμματίσει – με τη συμμετοχή μελών της – ενημέρωση κοινού και εντυποδιανομή στις 19 Νοεμβρίου 2024 στο Athens Metro Mall στην Αθήνα (16:00-20:30) και στο Mediterranean Cosmos στη Θεσσαλονίκη (17:00-20:30), με τη συνεργασία της Εταιρείας Νοσημάτων Θώρακος Ελλάδος (ΕΝΘΕ).
Επίσης, θα πραγματοποιηθεί ανάρτηση αφισών και διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων σε πέντε Πνευμονολογικές Κλινικές ανά την Ελλάδα και συγκεκριμένα σε Αλεξανδρούπολη, Ηράκλειο, Ιωάννινα, Λάρισα και Πάτρα. Επιπλέον οι πνευμονολόγοι που συμμετέχουν στην Ομάδα Εργασίας (ΟΕ) της ΕΠΕ για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, Νίκος Τζανάκης (Συντονιστής), Ανδριάνα Παπαϊωάννου, Πασχάλης Στειρόπουλος (Υπεύθυνοι) και Ηλέκτρα Βουλγαρέλη (Early Career Member), δίνουν απαντήσεις αναφορικά με τη νόσο σε θέματα πρόληψης, θεραπευτικής αντιμετώπισης, καθημερινής διαχείρισης, με ολιγόλεπτα video που θα προβληθούν στη σελίδα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας στο facebook.
Η ΧΑΠ είναι μία ετερογενής «κατάσταση» των πνευμόνων. Χαρακτηρίζεται από χρόνια συμπτώματα του αναπνευστικού συστήματος (δύσπνοια, βήχας, απόχρεμψη, παροξύνσεις) που οφείλονται σε διαταραχές των αεραγωγών (βρογχίτιδα, βρογχιολίτιδα) ή/και των κυψελίδων (εμφύσημα) και προκαλούν εμμένοντα, συχνά προοδευτικό, περιορισμό της ροής του αέρα. Η ΧΑΠ αποτελεί μία σύγχρονη συνεχιζόμενη πανδημία με συχνότερο παράγοντα κινδύνου το κάπνισμα και κάθε χρόνο οδηγεί στον θάνατο 3.000.000 ασθενείς παγκοσμίως. Η επίπτωση της νόσου συνεχίζει να αυξάνεται με αποτέλεσμα η ΧΑΠ να αναμένεται να οδηγήσει σε περίπου 5.400.000 θανάτους ετησίως από το 2060 και έπειτα. Στη χώρα μας, περίπου 500.000 Έλληνες πάσχουν από ΧΑΠ και οι περισσότεροι μάλιστα δεν το γνωρίζουν.
Ο κ. Στέλιος Λουκίδης, Πρόεδρος της ΕΠΕ, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, αναφερόμενος στην εκστρατεία σημείωσε: «Στόχος μας μέσω της εκστρατείας ενημέρωσης, “Για να δούμε τι ξέρεις για τους πνεύμονες σου”, είναι να οδηγήσουμε τους πολίτες σε μία διαδικασία αναζήτησης ούτως ώστε να δράσουν έγκαιρα, να επισκεφθούν τον πνευμονολόγο και να μην επιτρέψουν στη ΧΑΠ να επηρεάσει την αναπνοή τους, την καθημερινότητά τους και εν τέλει την κοινωνική τους ζωή. Η ΧΑΠ είναι μια χρόνια νόσος που τα τελευταία 20 έτη άλλαξε φιλοσοφία αντιμετώπισης και από την αρνητική θεώρηση της νόσου οδηγηθήκαμε στη θετική πλευρά. Παραμένει όμως μια νόσος με υψηλή επίπτωση σε συγκεκριμένο τμήμα του πληθυσμού συνήθως >40 ετών με καπνισματική συνήθεια. Η επίπτωση αυτή για τον ελληνικό χώρο ανέρχεται περίπου στο 10% του συγκεκριμένου πληθυσμού. Η παρουσία συμπτωμάτων της νόσου είναι σημαντικό στοιχείο για τη διάγνωση αφού ουσιαστικά θα οδηγήσει τον ασθενή στον γιατρό του και θα τεθεί η κλινική υποψία. Αν ο ασθενής συνεχίσει να αγνοεί τα ενοχλητικά συμπτώματα του βήχα, της απόχρεμψης και του εύκολου λαχανιάσματος (δύσπνοια) και συνεχίζει να καπνίζει, επιτρέπει στη νόσο να εξελιχθεί στην πιο προχωρημένη της μορφή. Μετά τη διάγνωση η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια έχει πολλές θεραπευτικές επιλογές που αφορούν και την πρόληψη αλλά και την αντιμετώπιση της νόσου. Μάλιστα πρόσφατα ο ευρωπαϊκός οργανισμός φαρμάκων ενέκρινε και τον πρώτο βιολογικό παράγοντα για τη ΧΑΠ που είναι μία σημαντική παρέμβαση για την αντιμετώπιση διαφόρων μορφών της νόσου. Ο νέος βιολογικός παράγοντας βρίσκεται ήδη στον αλγόριθμο αντιμετώπισης των οδηγιών GOLD 2025».
Ο κ. Νίκος Τζανάκης, καθηγητής Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας και Συντονιστής της ΟΕ της ΕΠΕ για τη ΧΑΠ, υπογραμμίζει: «Η ΧΑΠ είναι η συχνότερη αναπνευστική νόσος. Είναι χρόνια διότι εξελίσσεται για πολλά χρόνια, προσβάλλει τους καπνιστές κυρίως μετά την ηλικία των 50 και μειώνει αισθητά την ποιότητα της ζωής των πασχόντων. Το σύμπτωμα της δύσπνοιας είναι αυτό που περιορίζει περισσότερο την ποιότητα ζωής τους ενώ η πρώιμη αναγνώριση της νόσου έχει μεγάλη σημασία. Άτομα που καπνίζουν περισσότερα από 10-15 χρόνια καλό θα είναι να επισκεφθούν τον πνευμονολόγο τους και να προβούν σε σπιρομέτρηση έτσι ώστε να διαπιστώσουν αν πάσχουν από ΧΑΠ».
Σημαντικές είναι και οι επισημάνσεις σχετικά με τα μέτρα προστασίας αλλά και τις θεραπείες αντιμετώπισης, με τον κ. Τζανάκη να αναφέρει: «Για όσους πάσχουν, υπάρχουν σημαντικές φαρμακευτικές παρεμβάσεις, όπως οι θεραπείες με τα εισπνεόμενα, αλλά και ειδικές και στοχευμένες βιολογικές θεραπείες που μπορούν να αντιμετωπίσουν ριζικά τη νόσο ειδικότερα σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών. Για τους πάσχοντες από ΧΑΠ επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος ενώ συγχρόνως συνιστώνται μια σειρά εμβολιασμών. Παρότι η νόσος είναι χρόνια και βλάπτει τον πληθυσμό σε ποσοστό 5%-10% περίπου, θα πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι διότι η ιατρική και ειδικότερα η πνευμονολογία έχουν σημαντικές απαντήσεις στην αντιμετώπισή της».
Ο κ. Πασχάλης Στειρόπουλος, υπεύθυνος της ΟΕ ΧΑΠ της ΕΠΕ, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΔΠΘ, Διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής του ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, επισημαίνει τη σημασία της εξέτασης που θέτει τη διάγνωση της νόσου, δηλαδή της σπιρομέτρησης: «Πρόκειται για μια ανώδυνη διαδικασία κατά την οποία ο εξεταζόμενος εκπνέει γρήγορα και παρατεταμένα όλο τον αέρα που μπορεί μετά από μια μέγιστη εισπνοή. Αν ο ασθενής δεν μπορεί να εκπνεύσει περισσότερο από το 70% του συνολικού όγκου αέρα στο πρώτο δευτερόλεπτο, και έχει εκτεθεί σε παράγοντες κινδύνου για τη νόσο, τότε πάσχει από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια».
Τα συμπτώματα που θα οδηγήσουν κάποιον στον έλεγχο με σπιρομέτρηση είναι, σύμφωνα με τον κ. Στειρόπουλο, «ο βήχας με ή χωρίς απόχρεμψη (φλέγματα), η δύσπνοια η οποία αρχικά εμφανίζεται στην προσπάθεια και ο συριγμός ο οποίος επιδεινώνεται ή εμφανίζεται κατά τη διάρκεια λοιμώξεων του αναπνευστικού. Τα άτομα που θα πρέπει να ελέγχονται είναι όλοι οι καπνιστές, οι εργαζόμενοι σε χώρους με σκόνη ή άλλα σωματίδια καθώς και όσοι ζουν σε περιβάλλον με αυξημένη ρύπανση ή έχουν ιστορικό συχνών λοιμώξεων αναπνευστικού κατά την παιδική τους ηλικία».
Η κ. Ανδριάνα Παπαϊωάννου από την πλευρά της, έτερη υπεύθυνη της ΟΕ ΧΑΠ της ΕΠΕ, Επίκουρη Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», τονίζει για τη σημασία του εμβολιασμού:
«Οι ασθενείς με ΧΑΠ θα πρέπει να εμβολιάζονται κάθε χρόνο για τη γρίπη ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να πραγματοποιούν εμβόλια που σχετίζονται με την πρόληψη της covid 19, του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), του πνευμονιόκοκκου, του κοκκύτη και του έρπητα ζωστήρα».
Όλα τα παραπάνω εντάσσονται στην πρόληψη που όπως επισημαίνει η κ. Παπαϊωάννου «το ζήτημα της πρόληψης είναι εξόχως σημαντικό, αφού αρκετοί ασθενείς με ΧΑΠ βιώνουν συμβάματα τα οποία ονομάζονται παροξύνσεις και στην πραγματικότητα αποτελούν έντονη επιδείνωση των συμπτωμάτων τους. Τα αίτια των παροξύνσεων είναι συνήθως είτε ιογενή είτε μικροβιακά».
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, εστιάζοντας στην ανάδειξη της σημασίας της πνευμονικής αποκατάστασης (μη φαρμακολογική παρέμβαση), η οποία αποδεδειγμένα με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία είναι εξαιρετικά ευεργετική για τους ασθενείς με ΧΑΠ, υποστηρίζει τη λειτουργία δύο πιλοτικών προγραμμάτων πνευμονικής αποκατάστασης. Τα προγράμματα υλοποιούνται στους Δήμους Θεσσαλονίκης και Περιστερίου και θα διαρκέσουν 3 μήνες συμπεριλαμβάνοντας περιορισμένο αριθμό ασθενών. Στόχος είναι η ενημέρωση τόσο του κοινού όσο και των φορέων για τα ευεργετικά αποτελέσματα των προγραμμάτων αποκατάστασης, καθώς και η απόκτηση της τεχνογνωσίας από την πλευρά των Δήμων ώστε να καταστεί δυνατή η μελλοντική οργάνωση ανάλογων προγραμμάτων σε φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης. Όπως εξηγεί η κ. Παπαϊωάννου η πνευμονική αποκατάσταση στοχεύει στην εκγύμναση των ασθενών με ΧΑΠ υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένου προσωπικού ώστε να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση και να γίνουν περισσότερο δραστήριοι για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες της καθημερινότητάς τους. Τα προγράμματα αυτά έχουν σημαντικό αποτέλεσμα στα συμπτώματα και στην ποιότητα ζωής των ασθενών ενώ συγχρόνως μειώνουν τη συχνότητα των παροξύνσεων και βελτιώνουν την επιβίωση. «Δυστυχώς στη χώρα μας τα προγράμματα αυτά δεν αποζημιώνονται από το σύστημα υγείας και τα ελάχιστα κέντρα αποκατάστασης που λειτουργούν στηρίζονται αποκλειστικά από τις ιατρικές σχολές της χώρας και τα πανεπιστημιακά τμήματα φυσικής αγωγής» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο κ. Δρόσος Τσαβλής, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Ειδικός Γραμματέας Εταιρείας Νοσημάτων Θώρακος Ελλάδος (EΝΘΕ), επισημαίνει τη σημασία και τον τρόπο της έγκαιρης διάγνωσης καθώς και τις θεραπευτικές επιλογές του ασθενούς:
«Η έγκαιρη διάγνωση και η αποτελεσματική διαχείριση μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την πρόγνωση, επιτρέποντας στους ασθενείς να διατηρήσουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής, να βελτιώσουν την περιορισμένη κινητικότητά τους, να αποβάλουν τα συναισθήματα απομόνωσης, κατάθλιψης και άγχους, να αναπτύξουν τις κοινωνικές συναναστροφές τους και κυρίως να διατηρήσουν ένα σταθερό οικογενειακό περιβάλλον που πλήττεται συχνά από τις επιπτώσεις της ΧΑΠ. Η διάγνωση γίνεται με τη σπιρομέτρηση, ενώ οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν φάρμακα για τον έλεγχο των συμπτωμάτων, αναπνευστική φυσιοθεραπεία και σε προχωρημένες περιπτώσεις οξυγονοθεραπεία. Η διακοπή του καπνίσματος και η τακτική σωματική άσκηση είναι κρίσιμες για την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου».
Καταλήγοντας, ο κ. Τσαβλής αναφέρει: «Ας είναι η σημερινή παγκόσμια ημέρα για τη ΧΑΠ, ημέρα ορόσημο για τη διακοπή της καπνισματικής συνήθειας και της επανέναρξης μιας υγιούς διαβίωσης, μακριά από τις καταστροφικές συνέπειες της ΧΑΠ».
