Γράφει ο Νίκος Γκότσης
Μια καλά συντονισμένη ενέργεια των Νεότουρκων και του εθνικιστικού τους κόμματος, η «Ένωση και Πρόοδος» που είχε δημιουργηθεί στην Τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη το 1908 , ήταν η αιτία να αιματοκυλήσουν την Ανατολική Θράκη . Με το πρόσχημα τις μεταρρυθμίσεις και την εναντίωση τους στον καταρρέοντα θεσμό του Σουλτάνου, κατάφεραν να συλλέξουν στις τάξεις τους στρατιωτικούς, πολιτικούς , αστούς και να αποκτήσουν ισχυρά ερείσματα στους μουσουλμάνους πολίτες. Όλοι αυτοί επικουρούμενοι από ομάδες παρανόμων και άτακτων, εφάρμοσαν το σχέδιο για την εξαφάνιση του Θρακικού Ελληνισμού από την Ανατολική Θράκη.
Η παραπάνω εγκύκλιο που κυκλοφόρησε μεταξύ των πολιτών και συντάκτη της τους Νεότουρκους, είναι γεμάτη δηλητήριο για τους Έλληνες. Προτρέπει τους Μουσουλμάνους να μην ψωνίζουν από τα καταστήματα των Ελλήνων, γιατί τα χρήματα θα γινόταν όπλα εναντίων τους, ότι θα έπρεπε να σταματήσουν πια να λειτουργούν ως βλάκες και αχμάκηδες. Αναφέρει τους Έλληνες ως προαιώνιους εχθρούς που πρέπει να εξαφανιστούν και κλείνει η εγκύκλιος . «Από το στόμα έκαστου Μουσουλμάνου δεν πρέπει να λείψει ποτέ η ευχή , όπως ο Θεός δώσει φώτιση εις τον Μουσουλμανικό κόσμο , καταστροφή δε και γενικήν απώλεια εις τους εχθρούς του.»
Ο αδύναμος και στην ουσία μαριονέτα Σουλτάνος Μεχμέτ Ρεσάτ στην ουσία έμεινε άπραγος και δεν παράμεινε φύλακας του φιρμανίου του 1852, του προκατόχου του, που εξασφάλιζε την ευημερία των Ελλήνων της Αυτοκρατορίας . Προφανώς δεν είχε και το σθένος να αντισταθεί στο νέο κύμα που ερχόταν και λεγόταν Νεότουρκοι.
Η Ραιδεστός εξαιτίας του λιμανιού της ήταν ο τόπος που συνέρεαν οι Θρακιώτες από την ενδοχώρα, για να επιβιβαστούν στα ατμόπλοια που θα τους οδηγούσαν στην ασφάλεια .
Οι εκτελέσεις ,οι βιασμοί , οι ξυλοδαρμοί, και η εξαφάνιση των πολιτών, οδηγούσαν τους θρακιώτες στα βουνα για να γλιτώσουν από την μανία των Τούρκων. Η περιοχή της Βιζύης των Σαράντα Εκκλησιών και της Μακράς Γέφυρα ήταν οι πρώτες περιοχές που άρχισε η εφαρμογή του σχεδίου για την εξόντωση του Θρακικού Ελληνισμού.
«Εις έκαστην την γωνιάν της Θράκης , ακούονται κλαυθμοί και οδυρμοί».
Ο Πατριάρχης με έγγραφα προς τις Τουρκιές αρχές, αλλά και με πιέσεις προς τους Ρώσους προσπαθούσε να ανατρέψει την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση για τον Θρακικό, αλλά μικρασιάτικο Ελληνισμό.
Η αρπαγή των Ελληνικών σπιτιών με την μέθοδο της προσωρινής παραμονής και φιλοξενίας Τούρκων προσφύγων στο τέλος οδηγούσε στην αρπαγή βίαια της κατοικίας.
Η παραίτηση του Μητροπολίτη ΗΡΑΚΛΕΙΑΣ είναι ενδεικτική της καταστάσεως που επικρατούσε στην Εκλλησιαστική του περιφέρεια.
Το Πατριαρχείο αποτελούσε στόχο για τους εθνικιστές Νεότουρκους. Παρόλες τις διαβεβαιώσεις των αρχών ότι θα προστατευθούν οι ομογενείς, αντίθετα οι απειλές με επιστολές στους εμπόρους της Κωνσταντινούπολης προκαλούσαν τον τρόμο.
Απροκάλυπτα, όργανα του επίσημου κράτους από κοινού με Βαζιβούκους (άτακτοι πολεμιστές) λεηλατούσαν τα χωριά . Ούτε οι ιερείς γλύτωναν από την μανία τους.
Μοναδικός τρόπος διαφυγής τα Ατμόπλοια για την νέα πατρίδα και την προσφυγιά.
Ο Ρώσος πρόξενος των Δαρδανελλίων προστατεύει Θρακιώτες πρόσφυγες, αλλά η Ρωσία ως προστάτιδα των Ορθοδόξων μάλλον λίγο βοήθησε στις εκκλήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη.
Όλο αυτό το διάστημα οι μεγάλες δυνάμεις και διπλωματικοί κύκλοι άργησαν να καταλάβουν το μέγεθος του εγκλήματος που συντελούνταν.
Η εξόντωση και η βία οδηγεί σε έξοδο από την πατρώα γη χιλιάδων Ελλήνων.
Αυτή η τραγωδία, που αγγίζει τα όρια της γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού αλλά και γενικότερα του Ελληνισμού της Τουρκίας, οδήγησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο (Πατριαρχείο των Ρωμιών) όπως το αποκαλούσε τότε , στην μεταξύ τους αλληλογραφία, η Υψηλή Πύλη (Σουλτάνος και Διοίκηση), να συστήσουν Ειδική Επιτροπή. Πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Μητροπολίτης Αίνου κ. ΙΩΑΚΕΙΜ με μέλη τον Στεφ. Καραθεοδωρή και Μ. Θεοτοκά. Η λεπτομερή έκθεση που αφορούσε το σύνολο της συντονισμένης εξαφάνισης του Ελληνισμού στην Οθωμανική Τουρκία αποτέλεσε την ΜΑΥΡΗ ΒΙΒΛΟ.
Τον Ιούνιο του 2006, το 7ο Παγκόσμιο Συνέδριο των Θρακών στο Διδυμότειχο, αποφάσισε να καθιερωθεί η 6η Απριλίου ως η «Ημέρα Μνήμης, της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού»….
Έρευνα για το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Φερών
Νικόλαος Γκότσης
